«Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Φράση που θα έπρεπε να είναι διαχρονική και πάντα επίκαιρη.
Είναι λυπηρό μια χώρα που γέννησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες να διεκδικεί μετά πολλών αξιώσεων μετάλλιο στο «βάθρο της παιδικής παχυσαρκίας». Η έλλειψη παιδείας γύρω από τη φυσική αγωγή ξεκινάει δυστυχώς από την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία…
γράφει ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, Καθηγητής Φυσικής Αγωγής
Η συρρίκνωση της Φυσικής Αγωγής στα ελληνικά σχολεία είναι αποτέλεσμα μιας γενικότερης στάσης που επικρατεί. Η έλλειψη γνώσης για την ίδια τη φυσική αγωγή. Βέβαια, θα σκεφτεί κανείς, αφού τα γυμναστήρια και οι χώροι άθλησης είναι γεμάτοι, πως γίνεται να ισχύει κάτι τέτοιο; Η απάντηση ειναι απλή: η σωματική άσκηση δεν είναι τρόπος ζωής του μέσου Έλληνα. Κάθε άλλο παρα τυχαίο είναι το γεγονός οτι τα γυμναστήρια κάθε χρόνο θα γεμίσουν από το μήνα Μάιο μέχρι τον Ιούλιο και μετά θα ερημώσουν μέχρι τον επόμενο Μάιο. Στο μυαλό των περισσότερων είναι καρφωμένη η ιδέα να «φτιάξουν σώμα», όπως χαρακτηριστικά λέγεται, λίγο πριν την έξοδο στις παραλίες.
Το πραγματικό νόημα της Φυσικής Αγωγής είναι πολύ βαθύτερο και ασύλληπτο από τους περισσότερους. Είναι η ψυχική ανάταση, η ευφορία (νους υγιής) παράλληλα με ένα υγιές σώμα μέσα και έξω (εν σώματι υγιεί). Εδώ λοιπόν έρχεται ο ρόλος της εκπαιδευτικής κοινότητας μαζι με το οικογενειακό περιβάλλον να δημιουργήσουν στο παιδί την ανάγκη – επιθυμία για άσκηση. Στα πρώτα ειδικά στάδια, οι καθηγητές φυσικής αγωγής (καθ’ ύλιν αρμόδιοι) προσδίδοντας παιγνιώδη χαρακτήρα οφείλουν να προσελκύσουν τα παιδιά στην άσκηση παράλληλα με την ανεύρεση των ταλέντων κάθε παιδιού ξεχωριστά, ώστε αυτό να ωθηθεί σε ενα συγκεκριμένο άθλημα.
Κάθε άλλο παρά τυχαία είναι επίσης και η έρευνα του διεθνούς οργανισμού Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (NASPE) το έτος 2003, που αναφέρει πως οι μαθητές θα πρέπει να ασκούνται καθημερινά στο σχολείο τουλάχιστον μια ώρα. Επειδή αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, αναπτύχθηκε η ιδέα της δημιουργίας ολοκληρωμένων σχολείων φυσικής αγωγής (όπως για παράδειγμα στην Ελλάδα τα αθλητικά γυμνάσια τα οποία δυστυχώς ατόνησαν με τον καιρό) προκειμένου να παρέχεται στους μαθητές η μέγιστη δυνατή σωματική δραστηριότητα, πάντα από καταρτισμένο εκπαιδετικό προσωπικό. Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμη η αναφορά στον ρόλο του καθηγητή φυσικής αγωγής, ο οποίος θα πρέπει:
– Να προτρέπει τα παιδιά να είναι ενεργά. Ένας από τους ρόλους του είναι να τονώσει το ενδιαφέρον των μαθητών για την άσκηση. Οι μέθοδοι είναι αρκετοί και ο ζήλος του καθηγητή Φυσικής Αγωγής απαραίτητος.
– Να ωθεί τους μαθητές και σε εξωσχολικές αθλητικές δραστηριότητες, όπως π.χ. μαθήματα χορού, σπόρ αναψυχής, πολεμικές τέχνες. Αυτό επιτυγχάνεται εύκολα δια στόματος του ίδιου του καθηγητή Φυσικής Αγωγής είτε δια αναρτήσεως στον πίνακα ανακοινώσεων ενός σχολείου.
– Να δίνει στους μαθητές ασκήσεις για το σπίτι, το λεγόμενο Homework. Η εργασία για το σπίτι δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως αγγαρεία από τους μαθητές, αλλά ως ένας διασκεδαστικός τρόπος άσκησης και εκτόνωσης εκτός σχολείου! Μπορεί να είναι η βόλτα με το σκύλο, η βόλτα με το γονέα, το παιχνίδι στην αυλή και τόσα άλλα. Εδώ καθοριστικό ρόλο παίζουν και οι γονείς, οι οποίοι πρέπει να παρακινούν τα παιδιά να σηκωθούν από τον καναπέ και την τηλεόραση, να σηκωθούν από τον υπολογιστή, από την παιχνιδομηχανή ενώ παράλληλα μπορούν να αποτελέσουν και τους άτυπους «κριτές» στην εφαρμογή της δοθείσας εργασίας!
– Να επαινεί τους συμμετέχοντες μαθητές στα σχολικά και εξωσχολικά προγράμματα άθλησης. Όλοι γνωρίζουμε τη σημασία της επιβράβευσης στην παιδαγωγική επιστήμη, η οποία μπορεί και πρέπει να αποτελεί κίνητρο για έναν μαθητή.
– Να αποτελεί ο ίδιος παράδειγμα με την εμφάνιση και τη συμπεριφορά του για τους μαθητές. Αλήθεια πόσο άσχημη είναι η εικόνα ενός καθηγητή Φυσικής Αγωγής ευτραφούς και με έναν καφέ στο χέρι για τους μαθητές του; Θυμάμαι τη χαρά μας στο γυμνάσιο, όταν ο γυμναστής του σχολείου έπαιζε μαζί μας ποδόσφαιρο ή συμμετείχε στο βόλευ των κοριτσιών! Θέλαμε όλοι να του μοιάσουμε!
Και άν όλα αυτά ακούγονται ουτοπικά, σχεδόν βγαλμένα από σενάριο επιστημονικής φαντασίας (για τα Ελληνικά τουλάχιστον δεδομένα), εντούτοις αποτελούν μικρές απλές συμβουλές – ενέργειες που θα μας φέρουν πιο κοντά στην επίτευξη του στόχου.
Αν θέλουμε πάντως για να είμαστε ρεαλιστές, θα πρέπει να προσγειωθούμε κάπως ανώμαλα στην Ελληνική πραγματικότητα όπου οι περισσότεροι καθηγητές Φυσικής Αγωγής θα πουν: «πάρτε μια μπάλα και παίξτε χωρίς να χτυπήσετε»…. Έλλειψη διάθεσης από τους ίδιους; Έλλειψη επαγγελματισμού; Έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής; Νοοτροπία δημοσίου υπαλλήλου; Όποια και αν είναι η αιτία, το αποτέλεσμα είναι εξίσου απογοητευτικό. Από την εποχή που κάθε σχολείο είχε τον δακτυλοδεικτούμενο «χοντρούλη» περάσαμε στην εποχή των πολλών «χοντρούληδων».
Από την άλλη πλευρά, εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος της οικογένειας στο να κατευθύνει το παιδί σε αθλητικές δραστηριότητες κατόπιν συνεννόησης με τον καθηγητή Φυσικής Αγωγής και πάντα σύμφωνα με τις κλίσεις του, χωρίς όμως περιττές παρεμβάσεις. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι η κλίση κάποιου μαθητή προς συγκεκριμένο άθλημα, διαγιγνώσκεται αποκλειστικά και μόνο από τον καθηγητή φυσικής αγωγής και έπειτα από συζήτηση με τον ίδιο το μαθητή! Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις μαθητών όπου τα ταλέντα τους «διαγνώστηκαν» από τους γονείς τους, σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες και επιδιώξεις, σύμφωνα με τη δική τους πολλές φορές μαιταιοδοξία, σύμφωνα με αυτό που οι ίδιοι δεν κατάφεραν να γίνουν με αποτέλεσμα τα παιδιά αντί να έρθουν κοντά στον αθλητισμό, να απομακρυνθούν ή να δυστυχούν με τις επιλογές που έκαναν οι άλλοι για αυτά!
Δε θα ξεχάσω ποτέ την έκπληξη μιας μητέρας, στο παιδί της οποίας δίδασκα παραδοσιακούς χορούς σε δήμο της Αθήνας: «Έχεις καταφέρει να κάνεις το Θανάση να θέλει να έρχεται για χορό και να μη θέλει να πάει στο ποδόσφαιρο»…. Εγώ δεν είχα καταφέρει τίποτα περισσότερο από το να δω το ταλέντο του Θανάση και να τον βοηθήσω να το εξωτερικεύσει! Δε θα ξεχάσω επίσης στο τέλος καθε τριμήνου, τη μέρα που δίνονταν οι έλεγχοι προόδου, τον αμήχανο γυμναστή να κάθεται σε μια γωνιά στο γραφείο των καθηγητών και να περιμένει μάταια να τον προσεγγίσει κάποιος γονέας για να πληροφορηθεί τις επιδόσεις του παιδιού του! Έστω να τον ρωτήσει αν εχει εντοπίσει κάποιο ταλέντο!
Έρχομαι λοιπόν στο σήμερα, όπου η παρουσία της γυμναστικής στα ελληνικά σχολεία δεν ξεπερνούσε τις δυο ώρες εβδομαδιαίως καθότι θεωρείτο περιττή(!). Μοναδική αχτίδα φωτός, το νέο πρόγραμμα σπουδών του Υπουργείου Παιδείας που προβλέπει αύξηση αυτών των ωρών. Είναι μια πρώτη κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση.
Θυμάμαι στα μαθητικά μου χρόνια, πόσο όμορφα ένιωθα ξεκινώντας τη μέρα μου στο σχολείο με γυμναστική. Κυριολεκτικά ξυπνούσε το σώμα μου νοητικά και σωματικά. Άλλαζε αμέσως η διάθεσή μου και γινόμουν πιο δεκτικός στη γνώση, κάτι που εχει αποδειχτεί και επιστημονικά. Μοναδικό μελανό σημείο, η αίσθηση της μπλούζας που κολλούσε πάνω μου από τον ιδρώτα, αλλά ποιός νοιάζεται; Η μαμά και το πλυντήριο να είναι καλά!
Οφείλουμε όλοι μας λοιπόν, να επαναπροσδιορίσουμε σχέση μας με την άσκηση. Ας ξεκινήσουμε την ημέρα μας με άσκηση και ας απολαύσουμε τα οφέλη αυτής, στο υπόλοιπο της ημέρας μας, στο υπόλοιπο της ζωής μας….
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Kάτοχος διπλώματος Master of Aerobic και Fitness Training της Γερμανικής Σχολης ΑF Studies. Επι σειρά ετών συνεργάζεται με γυμναστήρια, Δήμους και Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια. Στο λιγοστό πλέον χρόνο που του απομένει, αρέσκεται στο να αθλείται κυνηγώντας τη σχεδόν 2 ετών κόρη του.
