Αυτοί οι κλονισμένοι από την κρίση ενήλικες που κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν, προκειμένου να προστατέψουν τα παιδιά τους, και τελικά τα οδηγούν στην αποτυχία!
Μείωση της κοινωνικής κινητικότητας, πτώση της αγοραστικής δύναμης, σταδιακή συρρίκνωση της προς μεταβίβαση κληρονομιάς… Ιδιαίτερα αγχωμένοι για το μέλλον των παιδιών τους, όλο και περισσότεροι γονείς υπερ-επενδύουν στη μόρφωσή τους, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να τα επιτηρούν 24 ώρες/24ωρο. Μια στάση εντελώς αντιπαραγωγική…
Atlantico : Πώς ορίζεται ο «γονέας-ελικόπτερο» και γιατί αυτό είναι πρόβλημα;
Florence Millot1 : Ο φυσιολογικός ρόλος ενός γονέα είναι να δείχνει επαρκώς εμπιστοσύνη στο παιδί του, έτσι ώστε αυτό να μπορέσει να ανοιχτεί στον κόσμο. Αυτό που παρατηρούμε στους «γονείς-ελικόπτερα», δηλ. τους υπερπροστατευτικούς γονείς, είναι το ακριβώς αντίθετο: οι γονείς αυτοί επιδιώκουν να ελέγχουν τη ζωή των παιδιών τους, με σκοπό να τα προστατέψουν από οποιονδήποτε κίνδυνο, ενώ ένας φυσιολογικός γονιός φροντίζει να δώσει ώθηση στο παιδί του, να του μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες, να γνωρίζει νέους ανθρώπους, να τα βγάζει πέρα μόνο του…
Ειδικά σήμερα, με τις νέες τεχνολογίες, ο έλεγχος που ασκούν οι γονείς στα παιδιά τους μπορεί να γίνει σχεδόν ολοκληρωτικός…
Έτσι, ο γονιός μπορεί, π.χ., να παρακολουθεί τον λογαριασμό του παιδιού του στο Facebook, να του αγοράζει κινητό για να μπορεί να του τηλεφωνεί κάθε πέντε λεπτά, να επιβλέπει τις βαθμολογίες του εξ αποστάσεως μέσω προγραμμάτων τύπου «Pronote2» ή ακόμα και να ελέγχει μέσω του smartphone του πότε ανοίγει η τηλεόραση στο σπίτι…
Αυτό είναι πρόβλημα, γιατί ένα παιδί, όπως και κάθε ενήλικας, έχει ανάγκη από έναν ζωτικό χώρο. Αυτού του είδους η μόνιμη επιτήρηση προκαλεί δυσβάσταχτο στρες στα παιδιά και τα αποδιοργανώνει ψυχικά. Επιπλέον, αναγκάζει τα παιδιά να λένε ψέματα (όσα είναι πιο αντιδραστικά αγοράζουν, π.χ., και δεύτερο κινητό, με λίγα χρήματα, για να έχουν μια σχετική ιδιωτικότητα) ή να μένουν προσκολλημένα πάνω στους γονείς τους, πράγμα που τους προκαλεί άγχος και μειώνει την αυτοπεποίθησή τους, μπλοκάροντας έτσι την πορεία ανεξαρτητοποίησής τους.
Dominique Desjeux3 : Ο όρος «γονέας-ελικόπτερο» προσδιορίζει τον γονέα που βρίσκεται συνέχεια πίσω από τα παιδιά του για να τα επιτηρεί και να τα καθοδηγεί, ακριβώς όπως κάνουν τα ελικόπτερα που υπερίπτανται των χερσαίων στρατιωτικών δυνάμεων, προκειμένου να προειδοποιούν σε περίπτωση εμφάνισης μιας εχθρικής ομάδας. Μεταχειριζόμαστε εδώ μια πολεμική μεταφορά, την οποία έχουμε μεταθέσει στον παιδαγωγικό χώρο και στις σχέσεις γονέων-παιδιών, και η οποία παρατηρείται ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά.
Atlantico: Πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε την ανάπτυξη αυτού του φαινομένου;
Dominique Desjeux : Κατ’ αρχήν, από οικονομική σκοπιά: από την κρίση του 2008 και μετά, η μείωση της κοινωνικής κινητικότητας, η πτώση της αγοραστικής δύναμης και η απειλή της απώλειας, και ιδίως της απώλειας της προς μεταβίβαση κληρονομιάς, ωθούν τους γονείς να υπερ-επενδύσουν -με ακραίο τρόπο- στη μόρφωση των παιδιών τους. Το άγχος πολλών γονέων που ανήκουν στη μεσαία τάξη, παγκοσμίως και ιδιαίτερα π.χ. στη Βραζιλία και την Κίνα, αφορά στο να έχουν επαρκές εισόδημα για να μπορούν να πληρώνουν τα δίδακτρα των ιδιωτικών σχολείων, τα οποία θα δώσουν στα παιδιά τους τη δυνατότητα να λάβουν μια ποιοτική εκπαίδευση.
Florence Millot : Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα δυσοίωνα οικονομικά νέα που μεταδίδουν παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του άγχους των γονέων, και κατά συνέπεια και των παιδιών τους. Στα 20 τους, θεωρούν ότι η ανεργία είναι αναπόφευκτη, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης. Πριν, το παιδί είχε τους γονείς του ως πρότυπο. Έλεγε: «Θα γίνω γιατρός σαν τον πατέρα μου» ή «Θέλω να πετύχω όπως οι γονείς μου».
Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι, σε γενικές γραμμές, τα παιδιά αγχώνονται λιγότερο αν οι γονείς τους έχουν ξεκινήσει «από το μηδέν» και μετά από μεγάλη προσπάθεια έχουν πετύχει κοινωνικά. Θεωρούν ότι και εκείνα μπορούν να τα καταφέρουν το ίδιο. Αντίθετα, όσοι έχουν γονείς που προέρχονται από τη μεσαία τάξη, που δε χρειάστηκε να παλέψουν στη ζωή τους για να τα καταφέρουν, πιστεύουν ότι το γονεϊκό πρότυπο για εκείνους θα είναι αδύνατο πια να επιτευχθεί.
Το γεγονός ότι τα ζευγάρια χωρίζουν πολύ πιο εύκολα απ’ ό,τι πριν αυξάνει επίσης την πίεση που νιώθουν τα παιδιά, αφού, σε περίπτωση διαζυγίου, τα παιδιά είναι εκείνα που θα αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη στη ζωή του γονιού τους, εξ ου και αυτή η υπερ-επένδυση στη μόρφωσή τους.
Atlantico: Άρα Γενιά Υ = χαμένη γενιά; Παρ’ όλα αυτά, έχουμε επίσης την εντύπωση ότι αυτή η γενιά, λαμβάνοντας την κρίση ως κάτι δεδομένο εξαρχής, διαθέτει έναν δυναμισμό που η προηγούμενη δεν είχε…
Florence Millot : Όσον αφορά τη δουλειά, η γενιά Υ χαρακτηρίζεται από ένα είδος παιδικής παρορμητικότητας. Θα αφήσει με μεγαλύτερη ευκολία μια θέση εργασίας για μια άλλη, και αυτό είναι κάτι που αφορά όλες τις κοινωνικές τάξεις. Πρόκειται επίσης για μια γενιά επιχειρηματιών, που επωφελείται μιας πρωτόγνωρης ελευθερίας έκφρασης (στις μέρες μας, μπορεί κάποιος να «στήσει» μια επιχείρηση μόνο με το ίντερνετ!). Αυτή η νέα γενιά έχει επίσης την ικανότητα να επαναλάβει την προσπάθεια, σε περίπτωση αποτυχίας.
Dominique Desjeux : Κάποια παιδιά τα καταφέρνουν πολύ καλά, συνεχίζοντας, μάλιστα σε ανώτερες σχολές. Άλλα, πάλι, εγκαταλείπουν το σχολείο. Άλλα, τέλος, ολοκληρώνουν με επιτυχία τις σπουδές τους, αλλά προσπαθούν να βρουν μια δουλειά –πολύ συχνά σήμερα χάρη στην ψηφιοποίηση – που να μην τους ζητάει να επενδύσουν το 100% του εαυτού τους σε αυτή, αλλά που να τους δίνει τη δυνατότητα -με μειωμένες, βέβαια, σε σχέση με αυτό που προσδοκούσαν, αποδοχές- να συνδυάσουν καλύτερα προσωπική και επαγγελματική ζωή.
