Οι φόβοι που σχετίζονται με τη διαδικασία προετοιμασίας του ύπνου είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο για τα παιδιά της προσχολικής αλλά και της σχολικής ηλικίας. «Πρωταγωνιστής», ο φόβος για το σκοτάδι!
Πού οφείλεται
Ο φόβος για το σκοτάδι θεωρείται φυσιολογικός για τα παιδιά της ηλικίας αυτής και αποτελεί μέρος της εξελικτικής τους ανάπτυξης. Αναπτύσσεται όταν αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την αίσθηση του κινδύνου, δηλαδή την πιθανότητα ότι στον κόσμο που τα περιβάλλει μπορεί να συμβεί κάτι δυσάρεστο ή κάτι που θα τα βλάψει. Τα νήπια της προσχολικής ηλικίας δυσκολεύονται να καταλάβουν την έννοια του πραγματικού κινδύνου (cause and effect) και συχνά τον μπερδεύουν με την έντονη φαντασία τους. Ανάλογα με την ηλικία και το γνωσιακό επίπεδο του παιδιού, αναπτύσσονται συχνά μη ρεαλιστικοί φόβοι για το σκοτάδι, όπως για παράδειγμα ο φόβος ότι τη νύχτα θα τα βλάψει κάποιο ζώο, φάντασμα ή τερατόμορφο πλάσμα.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Πολλά παιδιά, ιδίως της προσχολικής ηλικίας, που φοβούνται το σκοτάδι ζητούν να έχουν το βράδυ ένα φως αναμμένο στο δωμάτιο τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι αυτός ο τρόπος τα ανακουφίζει από το φόβο τους και από την αίσθηση κινδύνου που μπορεί να έχουν.
Είναι μία συμπεριφορά αντιμετώπισης η οποία δεν επηρεάζει αρνητικά την υγεία τους ή την ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη. Αρκετά παιδιά συνεχίζουν να θέλουν ένα φως μέχρι και τα πρώτα σχολικά χρόνια. Γενικά, ο φόβος για το σκοτάδι είναι από τους παιδικούς φόβους που υποχωρούν σχετικά αργά, από πλευράς ηλικίας. Είναι σημαντικό να μην πιεστεί το παιδί να αλλάξει την συνήθεια του ως προς το αναμμένο φως. Αντίθετα, η αλλαγή πρέπει να γίνει σταδιακά με παράλληλη ενημέρωση σχετικά με τους φόβους του και την αντιμετώπιση τους.
Βέβαια, το αναμμένο φως είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της φοβίας του σκοταδιού, αλλά από μόνος του δεν επαρκεί.
Συμπληρωματικά, οι γονείς πρέπει να βοηθήσουν και με άλλους τρόπους το παιδί τους να κατανοήσει τι φοβάται, να το καθοδηγήσουν να ξεχωρίσει του πραγματικού κινδύνους από τους φανταστικούς και να του ενισχύσουν τον έλεγχο που έχει απέναντι στον φόβο του.
7 τρόποι αντιμετώπισης της φοβίας για το σκοτάδι:
1) Ακούστε προσεχτικά του φόβους που κρύβει το παιδί σας για το σκοτάδι και μην το αποπαίρνετε.
2) Μην το μαλώνετε! Αντίθετα, προσφέρετέ του επιχειρήματα σχετικά με το γιατί δεν πρέπει να φοβάται το σκοτάδι, προσαρμοσμένα στο γνωσιακό επίπεδο του παιδιού και όχι στη λογική και τη νοημοσύνη ενός ενήλικα.
3) Καθησυχάστε το, λέγοντας ότι είστε κοντά του και πως η οικογένειά του θα του προσφέρει ασφάλεια και προστασία ό, τι και αν συμβεί.
4) Εφαρμόστε ένα σταθερό ωράριο για τον ύπνο και, πριν ξαπλώσει, συνδυάστε κάποιες δραστηριότητες που αρέσουν στο παιδί σας και του προσφέρουν χαλάρωση (πχ ένα μπάνιο, ένα παραμύθι κλπ)
5) Δώστε του στο κρεβάτι κάποιο αγαπημένο του παιχνίδι ή ένα αντικείμενο που έχετε παρατηρήσει ότι το έχει συνδυάσει με συναισθήματα ασφάλειας και οικειότητας.
6) Αν χρειαστεί, μερικές φορές, μείνετε για λίγο κοντά του μέχρι να το πάρει ο ύπνος, αλλά ΜΗΝ το αφήνετε να σηκώνεται από το κρεβάτι για να αποφύγει το φόβο του. Έτσι, του τον ενισχύεται και είναι σαν να επιβεβαιώνεται ότι, όντως, κάτι πρέπει να φοβάται.
7) Αποφύγετενα υποχωρείτε συνεχώς στις επιθυμίες του την ώρα του ύπνου, ώστε να μην μάθει να χρησιμοποιεί το φόβο του για το σκοτάδι ως ένα μέσο για να κερδίζει την εύνοια σας και να του κάνετε όλα τα χατίρια (πχ να μην θέλει να πάει στο κρεβάτι, όχι επειδή φοβάται, αλλά επειδή θέλει να δει τηλεόραση).
