Τα παιδιά πρέπει να μάθουν από νωρίς για την υγιή συναίνεση και τα όρια. Μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά υπάρχουν πολλές ιδέες και πρακτικές γύρω από το θέμα που πρέπει να εξεταστούν.
Για παράδειγμα, σε ποια ηλικία ξεκινάμε να κάνουμε τέτοιου είδους συζητήσεις;
Υπάρχει μια λανθασμένη αντίληψη ότι οι συζητήσεις σχετικά με τη συναίνεση και σωματική αυτονομία θα πρέπει να λαμβάνουν χώρα παράλληλα με τη σεξουαλική εκπαίδευση, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ αργά για να περιμένει κανείς.
Τα υγιή όρια ισχύουν για πολλά περισσότερα από το σεξ και τις σχέσεις και πρέπει να αρχίσουμε τη διδασκαλία των παιδιών μας όσο το δυνατόν νωρίτερα.
Βέβαια, αυτές οι συζητήσεις πρέπει να είναι κατάλληλες για την ηλικία του παιδιού και οι γονείς πολύ πιθανό να πασχίζουν να βρουν τον τρόπο για το πώς θα επικοινωνήσουν ένα «τεράστιο» θέμα όπως η συναίνεση σε κάποιον που το λεξιλόγιο και η κατανόηση είναι ακόμα υπό διαμόρφωση.
Η Carol Horton, μία ψυχοθεραπεύτρια από Τέξας των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία έχει εργαστεί εκτενώς με παιδιά που έχουν κακοποιηθεί ή ήταν αυτόπτες μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας, και η Joanna Schroeder, συντάκτρια και συσυγγραφέας του δημοφιλούς άρθρου Healthy Sex Talk: Teaching Kids Consent, Ages 1-21, προσέφεραν και οι δύο προτάσεις σχετικά με το πώς οι γονείς μπορούν να προσεγγίσουμε τα θέματα αυτά με παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Δώστε το παράδειγμα
Οι γονείς μπορούν να γίνουν πρότυπα για τα παιδιά τους με το να «σέβονται την ατομικότητά τους», λέει η Horton. Για παράδειγμα, συνεχίζει, οι γονείς μπορούν να δώσουν ακόμα και σε μικρά παιδιά «την ευκαιρία να κάνουν τις επιλογές τους και να έχουν άποψη (μέσα στα όρια του τι πρέπει να συμβεί, φυσικά)». «Ήρθε η ώρα για ύπνο. Προτιμάς να φορέσεις τις πιτζάμες με τη μαϊμού ή τη νυχτικιά με την πριγκίπισσα;»
Να σέβεστε τους άλλους ενήλικες
Οι γονείς που σέβονται ο ένας τον άλλον αλλά και τα σώματά τους, αποτελούν πρότυπα για την έννοια των ορίων, δηλώνει η Horton. Το παρακάτω είναι προφανές αλλά αξίζει να ειπωθεί: Όταν τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να φωνάζουν ή να χτυπάνε ο ένας τον άλλο, παίρνουν το μήνυμα ότι με τη βία μπορείς να καταφέρεις πράγματα και έτσι θα πρέπει να επικοινωνεί κανείς. Να θυμάστε ότι το παιδί βλέπει και μαθαίνει από τη συμπεριφορά των γονιών του. Φυσικά και μπορεί να υπάρξουν στιγμές που μπορεί κανείς να είναι δικαίως εκνευρισμένος ή θυμωμένος με έναν άλλο ενήλικο, αλλά αν το παιδί σας βρίσκεται σε απόσταση ακοής, τότε φροντίστε να το διαχειριστείτε με τέτοιο τρόπο που επικοινωνεί σεβασμό για τις σκέψεις, τα αισθήματα και το σώμα του άλλου.
Το σώμα του παιδιού ανήκει στο παιδί
«Ένας άλλος σημαντικός τρόπος για να ενδυναμώσετε το παιδί σας είναι να τους διδάξετε ότι το σώμα τους τους ανήκει», λέει η Horton. Μπορούν να αποφασίσουν εάν θέλουν ή όχι να αγκαλιάσουν ή να φιλήσουν κάποιον. Αν θέλουν να σταματήσετε να τα γαργαλάτε, τότεθα πρέπει να σταματήσετε αμέσως. Οι γονείς δεν πρέπει να υπαγορεύουν, για παράδειγμα, να δώσουν φιλί στον παππού για καληνύχτα. «Αφήστε τα παιδιά να αποφασίσουν. Μπορεί να τον φιλήσουν, αγκαλιάσουν, να στείλουν φιλάκια, να του κολλήσουν το χέρι, ή να κάνουν οτιδήποτε αυτά νιώθουν»
Διδάξτε στο παιδί τη σωματική ασφάλεια
«Το να διδάσκετε τη σωματική ασφάλεια θα πρέπει να αποτελεί συχνή πρακτική και μέρος της ανατροφής των παιδιών σας, όπως το πώς να καλέσουν την αστυνομία αν χρειαστεί ή τι θα πρέπει να κάνουν αν μυρίσουν καπνό.» Μπορεί να είναι τόσο απλό και άμεσο όπως «υπάρxoυν μέρη του σώματος μας που είναι ιδιαίτερα και θα πρέπει να παραμένουν ιδιωτικά ώστε να είναι ασφαλή. Είναι τα μέρη που καλύπτονται από τα εσώρουχα μας». Μπορείτε να εξηγήσετε στο παιδί ότι κάποιες φορές μπορεί να χρειαστούν βοήθεια σε σχέση με πράγματα που αφορούν το σώμα τους, όπως όταν κάνουν μπάνιο ή όταν πάνε στο γιατρό. Ο γονιός και ο γιατρός επιτρέπεται να αγγίζουν αυτά τα σημεία, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις η εξέταση, ή το μπάνιο είναι κάτι που διαρκεί λίγο και δεν αποτελούν μυστικά.
Ο καθένας αποφασίζει για το δικό του σώμα
«Η περιέργεια και η εξερεύνηση είναι φυσιολογικά», εξηγεί η Horton. «Ένας καλός κανόνας είναι να πείτε στο παιδί σας ότι δεν είναι κακό να κάνει ερωτήσεις» Στη συνέχεια απαντήστε στα ερωτήματα όπως θα απαντούσατε κανονικά, απλά μην πλατιάζετε. Είναι επιτακτική ανάγκη να τους διδάξετε ότι ο καθένας έχει δικαίωμα να αποφασίζει για το δικό του σώμα. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να αγγίζουν ούτε να κοιτάνε τα ιδιωτικά μέρη του σώματος άλλων παιδιών».
Αν το παιδί σας είναι περίεργο να μάθει για πώς λειτουργούν τα μέρη του σώματος, ή γιατί διαφέρουν ανάλογα με το φύλο, η Schroeder προτείνει να «αναζητήσετε ένα ανατομικό διάγραμμα ή βιβλία που θα σας βοηθήσουν να μιλήσετε στο παιδί για το σεξ και απλά να δείξετε τις εικόνες. Εξηγήστε γιατί τα ιδιωτικά μέρη του αδελφού / αδελφής του/της δεν ενδείκνυνται για να ικανοποιούμε την περιέργεια μας, αλλά το να έχεις απορίες για τα γεννητικά όργανα είναι αποδεκτό και βοηθήστε τα να βρούνε τις απαντήσεις που αναζητούν με τέτοιο τρόπο που δεν παραβιάζει την ιδιωτικότητα κανενός.
Χρησιμοποιήστε τις κατάλληλες λέξεις για τα ιδιωτικά μέρη του σώματος
Το να χρησιμοποιεί κανείς φτιαχτές λέξεις, όχι μόνο μπορεί να προκαλέσει σύγχυση αλλά και δίνει την εντύπωση ότι τα ιδιωτικά μέρη του σώματος είναι κάτι που πρέπει να ντρεπόμαστε. Όμως ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι το παιδί δε θα ξέρει τις κατάλληλες λέξεις για να εκφραστεί σε περίπτωση που χρειάζεται βοήθεια. Η Horton εξηγεί πως είχε μια περίπτωση ασθενούς που οι γονείς της την είχαν μάθει ότι το αιδοίο της ήταν το «πορτοφόλι» της. Και όταν ως μικρό κορίτσι είχε αναφέρει στη δασκάλα της ότι είχε κακοποιηθεί σεξουαλικά από κάποιον, η δασκάλα της δεν μπορούσε να καταλάβει αρχικά.
Συνεχίστε το διάλογο για τη συναίνεση καθώς το παιδί μεγαλώνει
Μην μιλήσετε απλά μια φορά και τέρμα. Όσο το παιδί μεγαλώνει, τόσο θα πρέπει η συζήτηση να μεγαλώνει και αυτή και να αλλάζει. «Οι συζητήσεις για το σώμα και τη σεξουαλικότητα πρέπει να είναι συνεχείς, ανοιχτές και να εξελίσσονται» υποστηρίζει η Schroeder. «Μη διστάσετε να απαντήσετε σε καμία ερώτηση, ούτε να κάνετε το παιδί να αισθάνεται άσχημα που έκανε την ερώτηση, ακόμα και ακούγεται ανάρμοστη ή παράξενη. Το καλύτερο με τα παιδιά είναι ότι μπορούν και ρωτάνε πράγματα που εμείς οι ενήλικες ντρεπόμαστε να ρωτήσουμε»
Τελειώστε τη συζήτηση με θετικό μήνυμα
Θέματα όπως η συναίνεση και το ανάρμοστο άγγιγμα μπορεί να ακούγονται περίεργα και τρομαχτικά στα παιδιά. Βεβαιωθείτε ότι οι συζητήσεις περιλαμβάνουν πάντα διαβεβαιώσεις ότι το άγγιγμα από ανθρώπους που γνωρίζουμε και αγαπάμε είναι ένα θεμιτό και υπέροχο. Δε θέλουμε τα παιδιά μας να μεγαλώσουν έχοντας στο μυαλό τους το άγγισμα γενικά ως λάθος, η αλήθεια είναι οι αγκαλιές και τα χάδια των γονιών είναι σημαντικά για μια υγιή συναισθηματική ανάπτυξη.
Η Horton προτείνει να συζητάμε και να ανταλλάσουμε ιδέες με τα παιδιά μας για τέτοια θέματα. Για παράδειγμα, μπορεί να τους αρέσει να τα αγκαλιάζει η μαμά, ή να τους βουρτσίζει τα μαλλιά. Μπορεί να τους αρέσει όμως απλά να κάθονται στην αγκαλιά του παππού και όχι να τον φιλάνε στο μάγουλο. Βεβαιωθείτε ότι τους υπενθυμίζετε ότι αν δεν τους αρέσει κάτι, μπορούν πάντα απλά να πουν, «όχι, δε θέλω τώρα, ευχαριστώ». Στο κάτω κάτω πρόκειται για το δικό τους σώμα και μπορούν να αποφασίζουν ό,τι θέλουν.
Πρωτότυπο κείμενο: Anne Thériault / Πηγή: Washington Post / Μετάφραση: Σταύρος Σταυρινός (superdad.gr)
Λίγο πριν το τέλος του 2012 γεννήθηκε η κόρη του και μαζί με αυτήν και η ιδέα για το πρώτο ελληνικό site για μπαμπάδες. Δεν κατάγεται από τον πλανήτη Κρύπτον ούτε έχει κάποια υπερδύναμη. Αυτό που έχει είναι υπέρμετρη αγάπη για τις 2 γυναίκες της ζωής του και η υπόσχεση που έχει δώσει στον εαυτό του να γίνει όσο το δυνατόν καλύτερος μπαμπάς για τα παιδιά του.
