Κατανοώντας την παρορμητική συμπεριφορά των παιδιών

Τα περισσότερα παιδιά κάνουν ή λένε πράγματα χωρίς να σκέφτονται τις συνέπειες των πράξεών τους. Και τότε κακώς θεωρούμε ότι τα παρορμητικά παιδιά είναι αγενή ή απρόσεκτα. 

Στόχος των γονέων είναι να βοηθήσουν τα παιδιά να αποκτήσουν αυτοέλεγχο. Όσο αυτό είναι εφικτό, ιδίως στις μικρές ηλικίες. 

Διακόπτουν τους γονείς ενώ μιλούν σε κάποιον, παίρνουν πράγματα χωρίς να ζητούν άδεια, ακόμη μπορεί να κάνουν κάτι επικίνδυνο, όπως για παράδειγμα να διασχίσουν το δρόμο χωρίς να κοιτάξουν για αυτοκίνητα, κυνηγώντας την μπάλα τους.

Τα παρορμητικά παιδιά συχνά κάνουν κάτι χωρίς να μπορούν να σταματήσουν. Και οι γονείς αναρωτιόνται γιατί ενεργούν με αυτόν τον  τρόπο, είναι ανώριμα, απρόσεκτα; Και φυσικά πως μπορούν να βοηθήσουν.

Όταν ένα παιδί ορισμένες φορές, είναι παρορμητικό, πιστεύουμε ότι αυτό συμβαίνει λόγο ηλικίας στα μικρά παιδιά. Όμως αν αυτό γίνεται σε συχνή βάση τότε δυσκολεύονται να ελέγξουν τον εαυτό τους.  

Βέβαια όλα τα παιδιά δεν συμπεριφέρονται το ίδιο. Τι μπορούμε να παρατηρήσουμε:

  • Παίρνουν πράγματα από άλλους.
  • Έχουν αδυναμία να περιμένουν τη σειρά τους σε παιχνίδια ή συνομιλίες.
  • Κάνουν ακατάλληλα πράγματα για να τραβήξουν την προσοχή.
  • Δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τους κανόνες με συνέπεια. 
  • Είναι επιθετικά με άλλα παιδιά, (δάγκωμα, κλοτσιές ή χτυπήματα).
  • Θέλουν να είναι πάντα πρώτα.
  • Δεν καταλαβαίνουν ότι οι λέξεις και οι συμπεριφορές τους μπορεί να επηρεάσουν τους άλλους. 
  • Αντιδρούν με υπερβολικό τρόπο σε λάθη και σε κριτική.
  • Δεν καταλαβαίνουν ότι οι ενέργειές τους έχουν συνέπειες.

Η παρορμητική συμπεριφορά των παιδιών μπορεί να τα κάνει να φαίνονται πιο μικρά από την κανονική ηλικία τους. Και αυτό συμβαίνει επειδή ο αυτοέλεγχος τους δεν έχει ωριμάσει. 

Τι μπορεί να προκαλέσει την παρορμητική συμπεριφορά των παιδιών;

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι. Ας δούμε κάποιους από αυτούς:

Ανωριμότητα. 

Συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο επειδή ωριμάζουν αργότερα από άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Αυτό καθυστερεί την ανάπτυξη της ικανότητας να σταματήσουν και να σκεφτούν πριν ενεργήσουν.

Άγχος, απογοήτευση και έλλειψη ύπνου.

Αν τα παιδιά αντιμετωπίζουν προβλήματα στο σχολείο ή στην οικογένεια, η παρορμητικότητα μπορεί να είναι ένας τρόπος να απελευθερωθεί αυτή η ένταση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά δεν ξέρουν πώς να εκφράζουν τα συναισθήματά τους όπως κάνουν οι ενήλικες. Επομένως, απελευθερώνουν αυτή την ένταση μέσω παρορμητικών συμπεριφορών.

Τα παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αντιμετωπίζουν δυσκολίες, ειδικά στον έλεγχο ορισμένων έντονων συναισθημάτων, όπως ο θυμός. 

Φοβίες και διαταραχές της διάθεσης. 

Ορισμένες διαταραχές της διάθεσης μπορεί να είναι ο λόγος πίσω από την παρορμητική συμπεριφορά των παιδιών. Ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο το παιδί έχει αυτή την συμπεριφορά, είναι σημαντικό να τα υποστηρίξουμε και να τα βοηθήσουμε να βελτιωθούν και να αποκτήσουν περισσότερη αυτοπεποίθηση.

Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας;

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να παρατηρήσουμε πως συμπεριφέρονται στο σπίτι. Αυτό θα μας δώσει μία ιδέα γιατί έχουν τέτοια δυσκολία στον έλεγχο του εαυτού τους. Είναι σημαντικό να προσδιορίσουν οι γονείς τον λόγο της συμπεριφοράς αυτής, προκειμένου να την αντιμετωπίσουν με τα κατάλληλα εργαλεία και ίσως με τη βοήθεια επαγγελματία. 

Εάν πιστεύετε ή γνωρίζετε ότι ο λόγος είναι ότι το παιδί σας έχει ΔΕΠΥ, τότε είναι καλύτερο να ζητήσετε μια αξιολόγηση στο σχολείο. Αυτό θα σας βοηθήσει να καθοδηγήσετε το παιδί στο σημείο που πρέπει να κατευθύνει τις προσπάθειές του για να βρει μία λύση. 

Όμως υπάρχουν στρατηγικές που μπορείτε να εφαρμόσετε ανεξάρτητα από τον λόγο πίσω από την παρορμητική συμπεριφορά του παιδιού σας:

Τεχνικές για τη βελτίωση του αυτοελέγχου. 

Απαντώντας με ενσυναίσθηση όταν το παιδί είναι απογοητευμένο. 

Εξάσκηση δεξιοτήτων ελέγχου παρορμητικής συμπεριφοράς.

Πολλές φορές τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι πρόβλημα και αυτό τα επηρεάζει. Έτσι πρέπει να τα ενημερώσουμε ότι δεν είναι τα μόνα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και ότι σιγά – σιγά με την πρακτική θα αναπτύξουν καλύτερο αυτοέλεγχο. Μην ξεχνάτε να λέτε «μπράβο» για τα επιτεύγματά τους όταν κατορθώνουν να αποκτούν τον έλεγχο του εαυτού τους.  

Κάθε παιδί είναι μοναδικό και ξεχωριστό. Με την απλή εξάσκηση δεξιοτήτων αυτοελέγχου, η παρορμητική συμπεριφορά του παιδιού θα μειωθεί σταδιακά. 

Σαν γονείς είμαστε οι οδηγοί και τα πρότυπα των παιδιών μας. Ως εκ τούτου, πρέπει να δείχνουμε πάντα ενσυναίσθηση και να γιορτάζουμε κάθε μία από τις επιτυχίες τους. Αυτό θα κάνει την αυτοεκτίμησή τους ισχυρότερη.