Το παιδί μετά το διαζύγιο

brokenheart

Είναι προφανές ότι ένα διαζύγιο μέσα σε μια οικογένεια αποτελεί μια κατάσταση η οποία πολλές φορές εγείρει συναισθηματικές αντιδράσεις και καταστάσεις δύσκολες τόσο ανάμεσα στα ενήλικα μέλη μιας οικογένειας αλλά ακόμη περισσότερα ανάμεσα στα παιδιά.

γράφει η Φρόσω Πατσού, Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος

Τα παιδιά ακόμη και αν πρόκειται για εφήβους πολλές φορές αισθάνονται υπεύθυνα για το διαζύγιο και τα προβλήματα των γονιών τους με αποτέλεσμα να αντιδρούν άσχημα συναισθηματικά, να αυτοπεριορίζονται, να απομονώνονται από φίλους και γνωστούς ακόμη και σε ακραίες καταστάσεις να προσπαθούν να κάνουν κακό στον εαυτό τους (ασθένεια, ατύχημα, αυτοκτονία) προκειμένου να κρατήσουν τους γονείς ενωμένους.

Ένα διαζύγιο φέρνει αλλαγές σε ψυχολογικό, οικονομικό, κοινωνικό επίπεδο αλλά και στην καθημερινότητα (αλλαγή σχολείου, σπιτιού, αποχωρισμός συγγενικών προσώπων κ.τ.λ.

Επέρχεται κρίση σε κάθε μέλος της οικογένειας χωριστά και σε όλη την οικογένεια ταυτόχρονα. Πρόκειται για μια διαδικασία χρόνων και όχι μια διαδικασία της στιγμής. Αρχικά το διαζύγιο ήταν συνώνυμο με το πένθος λόγω της απώλειας που μπορεί να βιώσει κανείς από τις παραπάνω αλλαγές ωστόσο αργότερα διαφοροποιήθηκε. Πιθανότητες για κατάθλιψη εμφανίζουν τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά.Το 43% σήμερα στην Ελλάδα των παντρεμένων ζευγαριών παίρνουν διαζύγιο, ενώ οι άντρες ξαναπαντρεύονται σε μεγαλύτερο ποσοστό από ότι οι γυναίκες περίπου στο 75% έναντι 65% των γυναικών.

Φάσεις Διαζυγίου

Α) Οξεία φάση:

Έντονες αντιδράσεις από τουλάχιστον έναν σύντροφο, παλινδρόμηση και διαταραχή στη συμπεριφορά και τα συναισθήματα των παιδιών, στα παιδιά εκφράζεται με θυμό, ανασφάλεια, φόβο, ενοχή, πανικό, πτώση των σχολικών επιδόσεων. Μπορεί να κρατήσει μεγάλο διάστημα η οξεία φάση ή να μην σταματήσει ποτέ γιατί οι γονείς δεν θα πάρουν ποτέ διαζύγιο.

Β) Μεταβατική φάση:

Σταδιακή αποδέσμευση του ενός γονέα από τον άλλον, αποδοχή αλλαγών σύντομα ή με χρονοβόρα διαδικασία και η οποία μπορεί να συμβεί και το πιο σωστό είναι να γίνεται ενώ δεν έχει επέλθει ακόμα το διαζύγιο.

Π.χ. Οικογένεια που περίμενε να ενημερώσει τα παιδιά ότι θα χωρίσουν οι γονείς μετά τη λήξη του σχολικού έτους για να μην πέσουν οι επιδόσεις των παιδιών στο σχολείο. Λάθος γιατί έτσι δίνεται πολύ λίγο διάστημα στα παιδιά να συνειδητοποιήσουν τις αλλαγές και έτσι αγχώνονται περισσότερο.

Γ) Τελική φάση:

Μονογονεϊκή οικογένεια ή καινούργια οικογένεια αν ξαναπαντρευτούν οι γονείς με ίσως νέα μέλη κ.τ.λ. Προσαρμογή στη νέα κατάσταση.

Eπιπτώσεις διαζυγίου στους γονείς

– Εξωγενείς: Πιέσεις (οικονομικές, κοινωνικές, οικογενειακές)

– Συναισθηματικές: Υπαρξιακή αγωνία και φόβος για το μέλλον, όνειρα και επενδύσεις που χάνονται, ανάγκη για νέους στόχους, ανάγκη για μάθηση για το τι και ποιος έφταιξε κ.τ.λ.

– Σεξουαλικές

Ο τρόπος αντίδρασης εξαρτάται από:

– Την προσωπικότητα του γονέα

– Την στάση του κοινωνικού περίγυρου

– Την ηλικία

– Τον χρόνο που επενδύθηκε

– Την αιτία του διαζυγίου

– Την οικονομική κατάσταση

– Αν υπάρχει νέα σχέση

– Την ποιότητα της προϋπάρχουσας σχέσης

1731458

1ος χρόνος μετά το διαζύγιο:

Συνήθως τα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει το μέλος που δεν αρνητικό σε ένα επερχόμενο διαζύγιο είναι άγχος, κατάθλιψη, θυμός, απώλεια, απόρριψη, ανεπάρκεια. Στον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια των παιδιών – άγχος για καινούργιο σύντροφο, έλλειψη παιδιών, αντιφατικά συναισθήματα, αγωνία. Συνήθως αυτός που κρατάει τα παιδιά αναγκάζεται να μειώσει τη δουλειά του ενώ το αντίθετο συμβαίνει σε αυτόν που δεν τα κρατάει και αναγκάζεται ίσως να πληρώσει κάποια διατροφή. Στον πρώτο χρόνο οι γονείς και ιδιαίτερα εκείνος που κρατάει τα παιδιά συνήθως πιέζει περισσότερο τα παιδιά λόγω έλλειψης γονεϊκής ικανότητας, θυμού προς τα παιδιά (γιατί μπορεί να θεωρεί πως έδωσε πολλά και τελικά τι παίρνει) αλλά και επειδή θέλει τα παιδιά να πηγαίνουν καλά στο σχολείο τους και στους βαθμούς ούτως ώστε να μην θεωρηθεί αποτυχημένος. Τα παιδιά έχουν σημείο αναφοράς  τους γονείς άρα όταν ο γονιός είναι σε αυτήν την κατάσταση το παιδί πανικοβάλλεται γιατί χάνει το πρότυπο του και κλονίζεται η προσωπικότητα του. Πενθεί και τον γονιό που φεύγει αλλά και αυτόν που μένει και τον βλέπει σε αυτή την κατάσταση.

Κάποιες φορές στρέφεται ο γονέας στο παιδί για βοήθεια. Χρειάζεται υποστήριξη από το παιδί κάτι που δημιουργεί στο παιδί  επιπλέον ευθύνες και άγχος γιατί αναγκάζεται να αντιμετωπίσει μια κατάσταση που του είναι άγνωστη και πέρα από την ηλικία του γι΄αυτό  και πολλές φορές θα δούμε παιδιά χωρισμένων γονιών να είναι πολύ πιο ώριμα από την ηλικία τους, καταθλιπτικά, ή και το εντελώς αντίθετο, ανώριμα και νευρικά γιατί ακριβώς δεν θέλουν να επωμιστούν αυτές τις καινούργιες ευθύνες. Το παιδί ψάχνει και προσπαθεί πάντα να βρει απαντήσεις στα ερωτηματικά του γιατί να συμβαίνει αυτό και σχεδόν πάντα βρίσκει φταίχτες. Η σκέψη του παιδιού είναι άσπρο ή μαύρο.

2ος χρόνος μετά το διαζύγιο:

Συνήθως επαναοικοδομείται η σχέση και υπάρχουν μικρότερες συγκρούσεις (εάν βέβαια ακολουθεί μια ήρεμη οικογενειακή ζωή όπου οι γονείς δεν έχουν αρνητική επαφή μεταξύ τους με καβγάδες για τις ώρες που θα πάρει ο καθένας τα παιδιά ή για οτιδήποτε άλλο).

Επιπτώσεις στα παιδιά

Δεν υπάρχουν πολλές μελέτες για βρέφη.

Βραχυπρόθεσμες: Ψυχοσωματικές ασθένειες (νευρικές ανορεξίες, ψυχογενής νανισμός, εκζέματα). Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας χαρακτηρίζονται από έντονο εγωκεντρισμό και συνήθως θεωρούν υπεύθυνο τον εαυτό τους. Έχουν αυξημένη φαντασία συνεπώς έχουν όνειρα εγκατάλειψης και άγχος, εντείνεται το άγχος αποχωρισμού με συνέπεια να έχουν παλινδρομήσεις, αναπτυξιακές καθηλώσεις (ενούρηση, ενκόπριση, επιθετικότητα, νευρικότητα, διαταραχές ύπνου, έντονο κλάμα κ.τ.λ.). Το παιδί εκφράζει τη δυσλειτουργία της οικογένειας και την εκφράζει σωματικά. Μπορεί να παρουσιάσει έντονη επιθετικότητα ή έντονη εσωστρέφεια. Μπορεί να νιώθει θυμό ή φόβο. Πολλές φορές παρουσιάζουν την ίδια βίαιη ή εσωστρεφή συμπεριφορά και στο σχολείο.

Παιδιά προσχολικής ηλικίας:

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για ανοιχτό πένθος. Αυτό μπορεί να εκφραστεί με υπνοβασία, φαντασιακό παιχνίδι (να μιλάει στον μπαμπά ενώ δεν είναι σπίτι), κλοπή, ψέμα, διαταραχές στις σχέσεις με τους συνομηλίκους, και ψυχοσωματικά προβλήματα τα οποία μπορεί να είναι, πονοκέφαλος, πόνοι στην κοιλιά, εμετοί, διάρροιες, πυρετός ή και με εκφράσεις άγχους που είναι δερματικά προβλήματα όπως η λεύκη, ο λύκος, εκζέματα αλλά και συναισθηματικά προβλήματα όπως κατάθλιψη.

Για παράδειγμα μια μητέρα που δεν εκδηλώνει τρυφερότητα για το παιδί της με το να μην το αγκαλιάζει γιατί το θεωρεί υπεύθυνο για το χωρισμό της επειδή αισθάνεται ότι αφιέρωσε πολύ χρόνο στα παιδιά της και παραμέλησε τον άντρα της άρα γι΄αυτό εκείνος τη χώρισε, ή που αισθάνεται ότι έδωσε πολλά στην οικογένεια και το αποτέλεσμα τελικά δεν τη δικαίωσε μπορεί να εκφραστεί στο παιδί με ψωρίαση στα χέρια. Ένα παιδί που μετά από ένα διαζύγιο αρχίζει να λέει ψέματα μπορεί να θέλει να  αποφύγει την  πραγματικότητα, ή  να αποφύγει την ευθύνη μιας πράξης για να μην θεωρηθεί υπεύθυνο για κάτι αφού μπορεί να νιώθει αρκετά ένοχο ήδη  για το διαζύγιο.

Π.χ. Η δασκάλα σήμερα μου είπε «μπράβο» χωρίς να του έχει πει για να αισθανθεί καλύτερα γιατί στα μάτια του γονέα θα φανεί σπουδαίο, ή θα κάνει τον γονιό να του δώσει σημασία ή να αισθανθεί καλύτερα αν τον βλέπει πολύ στεναχωρημένο.

Στους εφήβους:

Οι έφηβοι είναι ίσως η πιο δύσκολη κατηγορία. Ο έφηβος μπορεί να αισθάνεται προδομένος, θυμωμένος, να τα βρίσκει όλα μάταια, να έχει απομυθοποιηθεί στα μάτια του το πρότυπο του γονέα, να μην ακούει καμία συμβουλή. Νιώθει και εκφράζει συνέχεια ότι είναι πιεσμένος.

Μπορεί να εκφράζει πολύ θυμό και εκδίκηση για τους γονείς γιατί σκέφτεται ότι «δεν είσαι σημαντικός για μένα όπως δεν ήμουν και εγώ σημαντικός για εσάς όταν τσακωνόσασταν μπροστά μου». Επίσης εκφράζει την αγανάκτηση του γιατί αισθάνεται ότι τσακώνονται συνέχεια και για τα πάντα αλλά όταν είναι να τον πιέσουν συμφωνούν και τα βρίσκουν και αισθάνεται ότι εκφράζουν τις συγκρούσεις πάνω του πια με αυτόν τον τρόπο.

AlexandraKappatouParentsDivorce_icon3

Πηγή