Δουλεύοντας με άνδρες άρχισε να μου γίνεται όλο και πιο ισχυρή η πεποίθηση ότι ο ανδρισμός είναι μία έννοια που στις μέρες μας -περισσότερο από ποτέ- χρειάζεται να επαναπροσδιοριστεί.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τι εικόνες του έρχονται συνειρμικά στο νου όταν σκέφτεται τον “τυπικό άνδρα” για παράδειγμα.
Τι είδους σύντροφος ή πατέρας μπορεί να είναι ο “τυπικός άνδρας”;
Τι είδους φιλίες μπορεί να διατηρήσει;
Κι αν βιαστεί κανείς να πει ότι αυτά πια τα έχουμε ξεπεράσει, μπορώ να τον διαβεβαιώσω ότι οι καταγραφές τόσων γενεών δεν αλλάζουν έτσι εύκολα.
Πριν από κάποιο καιρό ήρθε στο γραφείο μου ένας άνδρας 45 ετών για να μιλήσει για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε λόγω της ανεργίας του.
Ανάμεσα στα άλλα, ανέφερε ότι θεωρεί ταπεινωτικό να είναι αυτός που μένει πια με τα παιδιά στο σπίτι όταν η γυναίκα του λείπει στη δουλειά.
Αυτό μάλιστα το έβαζε ψηλά στη λίστα των δυσκολιών που του δημιούργησε η ανεργία.
Τα προβλήματα
Η πρώτη συνάντηση που αφιερώσαμε στο συγκεκριμένο θέμα λοιπόν ήταν από τις πιο διαφωτιστικές της συνεργασίας μας. Ο ισχυρισμός μου ότι η ανεργία του έκανε και κάποια δώρα που θα έπρεπε να καλοδεχτεί του δημιούργησε μεγάλη έκπληξη.
Είχε πια την ευκαιρία να διερευνήσει περισσότερο το ρόλο του ως πατέρας και όχι μόνο ως πάροχος της οικογένειας.
Ενοοείται ότι η διερεύνηση του ρόλου του πατέρα για κάποιον άνδρα προϋποθέτει τη διερεύνηση της σχέσης με το δικό του πατέρα. Αυτή η διαδικασία έχει μεγάλη σημασία για την ψυχοθεραπεία, αλλά δεν είναι μία εύκολη υπόθεση.
Οι άνδρες έχουν ήδη αυξημένες αντιστάσεις για να μπουν σε αυτή τη διαδικασία.
Είναι σημαντικό λοιπόν να έχουν πειστεί για την ολιστική διάσταση της ψυχοθεραπείας. Εφόσον κάποιος άνδρας πείθεται λοιπόν για την αξία της διερεύνησης της σχέσης με τον πατέρα του, μπορεί να πάρει σημαντικές απαντήσεις για τη δική του στάση σε πολλά θέματα.
Ένα τυπικό παράδειγμα είναι η συμμετοχή των ανδρών στις οικιακές εργασίες.
Θυμάμαι την περίπτωση της Β., μίας έφηβης που έβλεπα παλιότερα στο γραφείο. Ένα από τα μόνιμα παράπονά της από τη μητέρα της ήταν η διάκριση που γινόταν σε βάρος της ως προς τις οικιακές δουλειές.
Προσδοκίες μητέρας
Η μητέρα της είχε δηλαδή τέτοιες προσδοκίες από την ίδια, όχι όμως από τον αδερφό της. Σε μία οικογενειακή συνάντηση που ακολούθησε αυτό ήταν προφανές.
Το αγόρι σοκαρίστηκε από την πρότασή μου να διαλέξει δουλειές του σπιτιού στις οποίες θα μπορούσε να συμμετέχει και αυτή η αντίσταση κάπως μαλάκωσε μόνο όταν του εξήγησα ότι αυτό αποτελούσε μέρος της αυτονόμησής του.
Οι ανδρικές φιλίες επίσης μας αποκαλύπτουν πολλά για τον τρόπο που οι άνδρες συνδέονται μεταξύ τους.
Συχνά συναντιούνται με τους φίλους τους για κάποια δραστηριότητα, π.χ. να πάνε στο γυμναστήριο και τις περισσότερες φορές δεν επενδύουν σ’ αυτούς τόσο ώστε να μοιραστούν μαζί τους σημαντικά θέματα της ζωής τους.
Αντίστοιχη περίπτωση ήταν και ο Β. ένας νεαρός που βλέπω στο γραφείο μου.
Όταν τον ρώτησα για πρώτη φορά σε ποιον μιλάει για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει λόγω -σοβαρού- προβλήματος υγείας, η απάντησή του ήταν: “Σίγουρα όχι με τους φίλους μου.
Στην αρχή που προσπαθούσα να πιάσω κουβέντα μαζί τους γι’ αυτό το θέμα, έβλεπα ότι δεν το άντεχαν και αμέσως άλλαζαν θέμα.” Η πρότασή μου να τους μιλήσει για την απογοήτευσή του από την αντίδρασή τους τον βρήκε σκεπτικό: “Μα δε φταίνε σε κάτι. Ποτέ δε μιλούσαμε γι’ αυτά τα θέματα”.
Το παραπάνω παράδειγμα με έκανε ν’ αναρωτηθώ πόσο πολύ έχουμε απομακρυνθεί από το κλασικό: “οι άνδρες δεν κλαίνε”.
Μπορεί να νομίζουμε ότι πρόκειται για πεπερασμένη άποψη, αλλά πώς αντιμετωπίζουμε έναν συναισθηματικά ευάλωτο άνδρα;
Ενθαρρύνουν οι γυναίκες τους άνδρες τους να μιλάνε για τους φόβους και τις ανησυχίες τους; Αναγνωρίζουν τη σημασία του πατρικού ρόλου; Μπορεί μία γυναίκα να απαντούσε θετικά με ευκολία στα παραπάνω ερωτήματα. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι είναι και αλήθεια.
Τις σημερινές γυναίκες τις μεγάλωσαν άνδρες με πιο συντηρητικές απόψεις απ’ αυτές που καλούνται οι ίδιες να υιοθετήσουν.
Μεγάλωσαν σε οικογένειες όπου οι γονεϊκοί ρόλοι ήταν διαφορετικοί απ’ αυτούς που θεωρούνται σήμερα λειτουργικοί.
Κι όσο κι αν οι γυναίκες διατείνονται ότι επιθυμούν αυτήν την αλλαγή, η ζωή συχνά τις διαψεύδει και πολλές φορές τα μηνύματα που εκπέμπουν είναι διπλά και μπερδεμένα.
Από την άλλη, είναι πλέον προφανές ότι άνδρες και γυναίκες μαζί πρέπει να “δουλέψουμε” ώστε ν’ αρθούν κάποια περιοριστικά στερεότυπα που αφορούν τους άνδρες.
Για τις γυναίκες υπήρξε άλλωστε σχτικό κίνημα, ο φεμινισμός. Για τους άνδρες;
