Με τόσες πολλές και διαφορετικές συμβουλές σχετικά με τον ύπνο των παιδιών, δεν είναι καθόλου περίεργο που τελικά όλοι οι γονείς υποφέρουν από στέρηση ύπνου…
Οι συμβουλές περί ύπνου των μωρών είναι τόσο πολωμένες που αρκούν απλά για να αποτελειώσουν ένα κουρασμένο γονιό. Ο ύπνος, ή καλύτερα η στέρηση ύπνου, αποτελεί αντικείμενο πολλών συζητήσεων μεταξύ γονιών, αλλά και μεταξύ γονιών και γιατρών. Γιατί απλά ο αδιάλειπτος νυχτερινός ύπνος αποτελεί το άγιο δισκοπότηρο της γονεϊκότητας.
Η μέθοδος ελεγχόμενου κλάματος (crying it out) και ο κοινός ύπνος (co-sleeping), αποτελούν τις 2 κύριες αντικρουόμενες πλευρές στις καθημερινές διαδικτυακές αψιμαχίες μεταξύ γονέων. Το μόνο που κερδίζουν και οι 2 πλευρές, είναι η ψυχολογική εξόντωση. Και ξαφνικά το όλο θέμα φτάνει να καταλήγει σε ιδεολογικό ντιμπέιτ. Οποιαδήποτε πλευρά και αν διαλέξουν, οι γονείς για κάποιο περίεργο λόγο αισθάνονται πάντα ότι έχουν λάθος, ότι έχουν μερίδιο ευθύνης και ότι πρέπει σώνει και καλά να θυσιάσουν κάτι από την προσωπική τους ζωή.
Πώς έφτασε όμως και έγινε ο ύπνος – ένα τόσο φυσικό κομμάτι της ζώης – τόσο αμφιλεγόμενος;
Το θέμα δεν είναι καινούριο. Από το 1900 ακόμα, τα εγχειρίδια για μωρά όριζαν αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές για τον ύπνο των μωρώ: «κούνημα, χάιδεμα, πιπίλα απαγορεύονται, γιατί αλλιώς το παιδί θα κακομάθει…»
Στο διαβόητο βιβλίο του 1910 The Care and Feeding of Children του Emmett Holt (Η φροντίδα και το τάισμα των μωρών), τονίζεται ότι αν «το παιδί κλαίει απλά γιατί θέλει να το πάρετε αγκαλιά, δεν πρέπει ο γονιός να παρέμβει, και απλά θα πρέπει να το αφήσει να κλαίει».
Στη δεκαετία του 1950, οι γονικές συμβουλές με βάση τη Συμπεριφορική Ψυχολογία υποστήριζαν ότι οι πράξεις τροποποιούνται από τις συνέπειες αυτών: όταν κλαίει το παιδί και το παίρνεις αγκαλιά, το μόνο που καταφέρνεις είναι να κλαίει περισσότερο. Αγνόησε το κλάμα και θα σταματήσει (οι πρώιμες έρευνες συμπεριφορές βέβαια είχαν γίνει κυρίως σε περιστέρια και ποντίκια, επομένως το συναίσθημα ήταν κάτι που δε λαμβανόταν και πολύ υπόψη). Αργότερα, οι απόψεις αυτές αντικρούστηκαν από έρευνες πάνω στη θεωρία της προσκόλλησης, αποδεικνύοντας τη δύναμη του δεσμού μεταξύ γονιού και παιδιού. Τα μωρά έχουν έμφυτη την παρόρμηση για συναισθηματικό δεσμό και αναπτύσσονται με την εναρμόνιση και την ανταπόκριση των γονιών τους. Η επαφή με το σώμα μας, καθησυχάζει τα μωρά και τα κάνει να νιώθουν την ασφάλεια που χρειάζονται για τη σωστή ανάπτυξη τους.
Το πρόβλημα είναι, ότι οι απόψεις περί ύπνου διίστανται από τότε. Ποτέ δε μπόρεσαν να βρουν κοινό έδαφος. Ακόμα μιλάμε για τον ύπνο των παιδιών με όρους παλιάς σχολής. Αυστηρούς και δομημένους, ή δεκτικούς και ήπιους. Η επιστήμη έχει προχωρήσει, οι απόψεις περί ύπνου έχουν κολλήσει στο παρελθόν.
Οι έρευνες (και η παλιά καλή κοινή λογική) μας λένε ότι τα παιδιά ευδοκιμούν όταν οι γονείς τους είναι ισορροπημένοι. Η καλύτερη μέθοδος ανατροφής είναι αυτή που περιλαμβάνει πολλή φροντίδα, συνθήκες δομής και ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των παιδιών. Το ίδιο ισχύει και για τον ύπνο. Τα παιδιά χρειάζονται συναισθηματική ανταπόκριση, αλλά χρειάζονται και εμάς τους γονείς να αναλάβουμε τα ηνία, να παρέχoυμε ασφάλεια και συνέπεια αλλά και να τους δίνουμε χώρο να εξελίσσουν τις ικανότητές τους.
Επομένως το να αφήνεις ένα μωρό να κλαίει μόνο του όλη τη νύχτα ούτε ακούγεται σωστό, ούτε είναι λογικό. Ωστόσο, όσο τα μωρά μεγαλώνουν, η υπερβολική βοήθεια και το κανάκεμα στέκεται εμπόδιο στην ανάπτυξή τους καθώς επισκιάζει τις αναδυόμενες ικανότητές τους. Οι περισσότεροι μάλιστα από τους «κουρασμένους» γονείς είναι εξαντλημένοι από το δικό τους υπερβολικό ζήλο. Νανουρίζουν στην αγκαλιά τους τα παιδιά ακόμα και όταν είναι μεγάλα, φεύγουν από το παιδικό δωμάτιο στις μύτες των ποδιών τους για να μην κάνουν θόρυβο, ξαπλώνουν δίπλα στα παιδιά τους παρόλο που οι ίδιοι δεν το θέλουν, δεν περνούν ποιοτικό χρόνο με τη/το σύζυγο, κ.ο.κ. Και όλοι νιώθουν ενοχές που αναζητούν για τον εαυτό τους έναν ανέμελο αδιάκοπο ύπνο.
Αυτό είναι ένα σαφές σημάδι ότι ήρθε η ώρα να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον ύπνο των παιδιών. Δεν είναι πυρηνική φυσική, ούτε ολυμπιακό άθλημα. Ο ύπνος είναι έμφυτος και καθολικός. Οι άνθρωποι είναι προγραμματισμένοι για να κοιμούνται, εφόσον το περιβάλλον και οι συνήθειες είναι σωστές. Τα περισσότερα μωρά μπορούν να κοιμηθούν αρκετά καλά μετά τους πρώτους 6 μήνες, όταν το κιρκαδικό τους σύστημα (κοινώς βιολογικό ρολόι) έχει ωριμάσει.
Το παραπάνω βέβαια, δεν αντιτίθεται απαραίτητα στην προσκόλληση και γιατί να το κάνει άλλωστε. Το κλειδί είναι η κατανόηση του τι πραγματικά πρεσβεύει η θεωρία της προσκόλλησης. Το να εναρμονίζεσαι με τις ανάγκες του παιδιού σου, αλλά και συγχρόνως να του δίνεις τον απαραίτητο χώρο όταν είναι έτοιμο να κατακτήσει μία νέα ικανότητα (όπως ο ύπνος). Ένας από τους στόχους της προσκόλλησης, με την πάροδο του χρόνου, είναι η ανεξαρτησία. Όταν οι γονείς βοηθούν περισσότερο από όσο χρειάζεται, τα μωρά προσκολλώνται σε συνήθειες ύπνου που δεν χρειάζονται πραγματικά. Αυτές οι συνήθειες επισκιάζουν τις δεξιότητες των παιδιών και ο ύπνος χειροτερεύει, αντί να καλυτερεύει.
Δεν είναι ότι οι γονείς είναι πολύ προσκολλημένοι, είναι ότι ανακυκλώνουμε διαρκώς έναν ανακριβή ορισμό της λέξης…
Αν το παιδί σας κάνει τα πρώτα του βήματα, θα τρέξετε να το πάρετε αγκαλιά μόνο και μόνο επειδή δεν έχει καλή ισορροπία; Αν το παιδί σας πασχίζει να ολοκληρώσει ένα puzzle, θα τρέξετε να βάλετε εσείς τα κομμάτια μόνο και μόνο για να μην απογοητευτεί;
Το ίδιο ισχύει και για τον ύπνο. Αν κάνουμε εμείς κάτι για το παιδί, ενώ μπορεί να κάνει εξίσου καλά και μόνο του, στην ουσία του στερούμε την ευκαιρία να μεγαλώσει, να εξελιχθεί και να προοδεύσει. Τα παιδιά θα χρειάζονται πάντα τη βοήθεια μας σε διάφορα πράγματα. Αλλά αν περιμένουμε από τα παιδιά μας να κοιμηθούν κάποια στιγμή μόνα τους, τότε, μόλις νιώσουν έτοιμα, οφείλουμε να κάνουμε ένα βήμα πίσω.
Ας ελαφρύνουμε λίγο αυτήν την ατελείωτη διαμάχη περί ύπνου. Η επιχειρηματολογία από μόνη τους, κουράζει τους γονείς ακόμα περισσότερο. Οι στόχοι των 2 πλευρών (καλός ύπνος, καλή ψυχική υγεία) δεν είναι μόνο συμβατοί μεταξύ τους αλλά και τροφοδοτούν μάλιστα ο ένας τον άλλο. Και αν έχουμε αυτούς τους στόχους κατά νου, θα πάψουμε να τρομάζουμε άλλο τους νέους γονείς, πιστεύοντας ότι μονίμως κάνουν κάτι λάθος. Και τελικά, όλοι, θα μπορέσουμε να κάνουμε αυτό που είμαστε βιολογικά προγραμματισμένοι να κάνουμε. Να κοιμηθούμε καλά…
Πρωτότυπο κείμενο: Heather Turgeon / Πηγή: Washington Post / Μετάφραση-Επιμέλεια: Σταύρος Σταυρινός (superdad.gr)
Λίγο πριν το τέλος του 2012 γεννήθηκε η κόρη του και μαζί με αυτήν και η ιδέα για το πρώτο ελληνικό site για μπαμπάδες. Δεν κατάγεται από τον πλανήτη Κρύπτον ούτε έχει κάποια υπερδύναμη. Αυτό που έχει είναι υπέρμετρη αγάπη για τις 2 γυναίκες της ζωής του και η υπόσχεση που έχει δώσει στον εαυτό του να γίνει όσο το δυνατόν καλύτερος μπαμπάς για τα παιδιά του.
