Η Εύη Σπανίδου μας συστήνει το Σχολειό της Φύσης στη Θεσσαλονίκη.
Από τον Ευθύμιο Σαββάκη / Φωτογραφίες © Αγγελική Μαυρομμάτη
Περνώντας τη μεγάλη πόρτα συναντάς πολύχρωμες ζωγραφιές, χαρούμενες φωνές στις αίθουσες και έναν τεράστιο πίνακα δράσεων. «Για μικρούς και μεγάλους», επισημαίνει η χαμογελαστή Βέτα. Δίπλα της η μικρή Ελένη ετοιμάζει μόνη της τον σάκο και αγκαλιάζει τη μητέρα της που ήρθε να την πάρει. Στο βάθος, η χαρακτηριστική φωνή της Μαρίας, της αγαπημένης δασκάλας των μικρών, μοιράζει ρόλους για το επόμενο θεατρικό παιχνίδι, ενώ ο πατέρας του Αντώνη δηλώνει συμμετοχή για τη δράση του Σαββάτου. «Ετοιμάσου για μπόλικο χορό και περπάτημα», τον… προειδοποιεί η Εύη.
Η ίδια από τα έδρανα της Νομικής αποφάσισε να συνδράμει στο όραμα της μητέρας της και να συνεχίσει, στο πλάι της, να μάχεται καθημερινά για έναν εκπαιδευτικό χώρο διαφορετικό από όσους γνωρίζουμε. Το χαμόγελο στα μάτια της μαρτυράει ότι τα κατάφερε.
Τι ακριβώς είναι το Σχολειό της Φύσης;
Πώς θα το συστήνατε σε κάποιον; Σχολειό της Φύσης είναι αυτό που λένε και οι λέξεις. Σχολειό. Σχολειό όπου εκπαιδεύουμε τα παιδιά σε αληθινές εμπειρίες ζωής, όπου τα επιτρέπουμε να έρθουν σε επαφή με όλα τα συναισθήματα, να βιώσουν πολλαπλές καταστάσεις, όπου καλούνται να πάρουν μια απόφαση, να λύσουν ένα πρόβλημα, να αξιοποίησουν τις δυνατότητές τους και να τις εξελίξουν, να τις γνωρίσουν και μέσα από αυτό να ανακαλύψουν καλύτερα και σε βάθος τον εαυτό τους. Να έρθουν, τελικά, σε επαφή με τη φύση, όχι μόνο την έξω από εμάς, αλλά και την εσωτερική μας, την ανθρώπινη.
Ποιες αίθουσες διαθέτει και τι μπορεί να κάνει κάποιος σε αυτές;
Το σχολείο διαρθρώνεται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο, φιλοξενούνται τα μικρότερα παιδιά και στο δεύτερο τα προνήπια και νήπια. Διαθέτει δέκα αίθουσες, όπου φιλοξενούνται και οι αντίστοιχες τάξεις και μια μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, όπου εκεί γίνονται διάφορες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του προγράμματος, όπως επίσης και διάφορες εκδηλώσεις, όταν ο καιρός δεν μας επιτρέπει να πραγματοποιηθούν έξω στον αύλειο χώρο. Στο σχολείο ουσιαστικά λειτουργούμε σαν μια μικρή κοινότητα, οπότε όλοι συμμετέχουμε ενεργά στις διάφορες διαδικασίες, γεύματα, δραστηριότητες, ύπνος, καθαριότητα, τα οποία και γίνονται σε κάθε τάξη, κατανοώντας μέσω αυτού και τα ίδια τα παιδιά ότι πρέπει να είναι υπεύθυνα και να νοιάζονται για το χώρο μέσα στον οποίο περνάνε μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς τους.
Τι διαφορετικό προσφέρει στον χώρο της εκπαίδευσης;
Θεωρώ ότι το πιο σημαντικό είναι η ευκαιρία που δίνεται στα παιδιά να αναπτύξουν στο έπακρο τις ικανότητές τους, να κατανοήσουν σε βάθος τον εαυτό τους, να αυτορυθμίζονται και να αυτοελέγχονται, να είναι δημιουργικά και αυτόνομα και να μπορούν να στηρίζονται στον εαυτό τους για να βρίσκουν λύσεις. Επιπλέον δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην εκπαίδευση των γονέων που γίνεται στο σχολείο, με τις διάφορες ομάδες που λειτουργούν (δραματοθεραπεία, θεατρική ομάδα, ομάδα τυμπάνων, ομάδα παιχνιδιού γονείς με παιδιά, αναπνοών και άλλες). Κι αυτή ουσιαστικά η ενεργή εμπλοκή των γονέων στο σχολείο είναι που διαφοροποιεί το σχολειό της φύσης, καθώς όταν λειτουργεί καλά και σε σύμπνοια το τρίγωνο παιδί-γονείς-σχολείο, τότε είναι που και τα αποτελέσματα της εκπαίδευσης του παιδιού είναι πιο ουσιαστικά και βαθιά.
Πως κυλάει μία τυπική ημέρα στο Σχολειό της Φύσης;
Καμία μέρα δεν είναι όμοια με την άλλη. Έχουμε χρέος απέναντι στα παιδιά να διατηρούμε ενεργό και ζωηρό το ενδιαφέρον τους, βρίσκοντας τρόπους και μέσα που θα τα συγκινούν και θα τα κινητοποιούν, καθιστώντας ουσιαστικά την εκπαίδευση μια διαδικασία ζωντανή και μεταβαλλόμενη. Για να επιτευχθεί αυτό, δίνεται μεγάλη βαρύτητα στο στοιχείο της έκπληξης, ώστε ουσιαστικά τα παιδιά να μη ξέρουν τι θα περιμένουν μέσα στη μέρα που θα έρθουν και αυτό από μόνο του αρκεί για να ενεργοποιήσει το ενδιαφέρον. Η θέση του σχολείου μέσα στη φύση και οι δυνατότητες που σου δίνονται να κινηθείς, τόσο μέσα στην αυλή, όσο και έξω από αυτήν στον περιβάλλοντα χώρο (χωράφια και ένα δασάκι που βρίσκεται δίπλα), δίνει την άνεση και την ευκαιρία που έχουν ανάγκη τα παιδιά για να κινηθούν, να παίξουν ελεύθερα, να εξερευνήσουν και να δοκιμάσουν.
Περιγράψτε μας τι κυριότερες δράσεις που κάνετε μέσα σε μία σχολική χρονιά;
Οι δράσεις είναι πολλές και ποικίλες καθ’όλη τη χρονιά. Δίνουμε στα παιδιά, αλλά και στους γονείς, ευκαιρίες μάθησης, γιατί έχουμε υποχρέωση απέναντί τους να τους παρέχουμε όσα περισσότερα εφόδια μπορούμε σ’αυτήν την τόσο σημαντική ηλικία που είναι η προσχολική. Μεταξύ αυτών είναι οι διάφορες ομάδες γονέων που λειτουργούν, η συμμετοχή του σχολείου με ομάδες παιδιών σε διάφορες εκδηλώσεις (Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, Παραθινούπολη, διάφορες εκδηλώσεις του δήμου και αλλού), οι διανυκτερεύσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια της χρονιάς Σάββατο βράδυ στο σχολείο, όπου μένουν οι δάσκαλοι με τα μεγαλύτερα παιδιά, εκδρομές-διανυκτερεύσεις μονοήμερες ή πολυήμερες εκτός Θεσσαλονίκης (χωρίς γονείς) και το αποκορύφωμα αυτών είναι η κατασκήνωση που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στο Καζαβήτι της Θάσου, όπου τα παιδιά (από 4 ετών και πάνω) διαμένουν για δέκα ημέρες εκεί χωρίς τους γονείς και εκεί είναι που γίνεται η πιο ουσιαστική εκπαίδευση – η εκπαίδευση στο μπορώ! Μπορούν να τα καταφέρουν μόνα τους χωρίς τους γονείς τους, να αυτορυθμιστούν, να ελέγξουν τα συναισθήματά τους, τον εαυτό τους, τις σχέσεις τους, τις φοβίες τους. Να μάθουν σε βάθος τον εαυτό τους. Να γίνουν ελεύθεροι άνθρωποι!
Τι διδάσκονται τα παιδιά που είναι σημαντικό στη μετέπειτα ανάπτυξη του χαρακτήρα τους;
Να εμπιστεύονται τον εαυτό τους. Να βρίσκουν λύσεις και να ανταπεξέρχονται στις όποιες καταστάσεις παρουσιάζονται. Να συνεργάζονται και να βοηθούν τους άλλους, αλλά και να ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται. Να είναι ευέλικτα και να βλέπουν την κάθε αλλαγή σαν ευκαιρία για ανανέωση και έξοδο από τη ρουτίνα, σαν μια διαδικασία μάθησης. Κυρίως στη σημερινή εποχή, με όλη αυτήν την κατάσταση που βιώνουμε, σ’ αυτήν την ιστορική καμπή της χώρας, είναι χρέος μας απέναντι στα παιδιά να τους παρέχουμε αυτό που αξίζουν. Την ευκαιρία να γνωρίσουν σε βάθος τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους, να τις εξελίξουν και να τις αναπτύξουν, να είναι αισιόδοξα και σίγουρα για τις επιλογές τους, ακόμα κι αν κάνουν λάθη, αφού –όπως λέει και ένα ρητό: όλα τα λάθη διορθώνονται με το δικαίωμα να κάνουμε περισσότερα λάθη. Και τελικά να γίνουν άνθρωποι με στέρεες βάσεις και πλούσιες εμπειρίες, να γίνουν οι ήρωες της ζωής τους και τελικά οι ίδιοι να γίνουν η αλλαγή που θέλουν να δουν (-με) στον κόσμο.
Πόσο σημαντική είναι για εσάς η τριβή με τα παιδιά;
Για μένα είναι καθοριστική και λυτρωτική. Τα παιδιά είναι μεγάλο σχολείο. Είναι ό,τι πιο κοντά στην καθάρια, πραγματική ανθρώπινη φύση, πριν προλάβουν όλες οι κοινωνικές επιδράσεις να επενεργήσουν πάνω της. Για μένα τα παιδιά είναι η αλήθεια κι είναι μια μεγάλη ευκαιρία να γίνω μέσα από αυτά καλύτερη. Κι αυτό απλά και μόνο παρατηρώντας τα, παίζοντας και μιλώντας μαζί τους. Μέσα από αυτά, έχω μάθει να εκτιμώ πολύ απλά πράγματα, να χαίρομαι με αυτά και πιστεύω ότι με βοηθούν να γίνω καλύτερος άνθρωπος. Θεωρώ πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ξυπνάω και έρχομαι με χαρά στο σχολείο γιατί περιμένω να τα δω!
Πώς από τις δικαστικές αίθουσες αποφασίσατε να ασχοληθείτε μαζί τους;
Σε κάθε περίπτωση, προσωπικά πάντα με συγκινούσε ο άνθρωπος και οι διαφορετικές εκφάνσεις συμπεριφορών που βλέπω γύρω μου. Πάντα μου άρεσε να παρατηρώ συμπεριφορές, κινήσεις, μορφασμούς ανθρώπους, καλές ή κακές, οπότε σε κάθε περίπτωση ήθελα ανέκαθεν να ασχοληθώ με κάποια ουμανιστική επιστήμη. Καθώς μιλάω πολύ από παιδί, η νομική κατά κάποιον τρόπο «με επέλεξε» (αν και το να μιλάς πολύ, δε σημαίνει ότι μιλάς και στοχευμένα – αλλά αυτό είναι άλλο κομμάτι), οπότε ξεκίνησα από εκεί, έκανα και την άσκησή μου, οπότε πήρα και την άδεια ασκήσεως και μετά μπήκα στο σχολείο αρχικά από περιέργεια. Αλλά τελικά γρήγορα με κέρδισε και τελικά πήρα την απόφαση να μείνω στο σχολείο και να συνεχίσω με σπουδές στη Βρεφονηπιοκομία. Πλέον είναι ο έκτος χρόνος που είμαι στο σχολείο, και τελικά μάλλον η επιλογή μου με δικαιώνει, καθώς παρατηρώ ότι τα παιδιά τελικά για μένα είναι πολύ πιο «ευανάγνωστα» από τους ενήλικες κι επιπλέον, καλύτερα να είμαι και να δρω στον τομέα της πρόληψης, παρά της καταστολής. Όσο να πεις είναι πολύ πιο ευχάριστο και δημιουργικό!
Τι σας κάνει ακόμα τη μεγαλύτερη εντύπωση στον κόσμο τους;
Ο τρόπος που κοιτούν τον κόσμο! Αυτός ο ενθουσιασμός στο βλέμμα ακόμα και για τα πιο μικρά! Για ένα μυρμήγκι που περνάει, για ένα φύλλο που το κουνάει ο αέρας, για ένα τρακτέρ που περνάει από το δρόμο! Μου λείπει πολύ αυτός ο ενθουσιασμός! Και θυμάμαι πώς ήταν όταν ήμουν μικρή! Αυτό από μόνο του αρκεί για να σου φτιάξει τη διάθεση! Μαγικό!
Αν σας ζητούσα να ξεχωρίσετε 2 εικόνες από αυτή τη μακρόχρονη πορεία του Σχολειού, ποιες θα επιλέγατε;
Οι δύο εικόνες που ξεχωρίζω είναι αυτή ενός κοριτσιού που ήρθε εδώ μηνών στην αγκαλιά της μαμάς της και αυτή του ίδιου παιδιού 5 χρόνια μετά πάνω σε ένα δέντρο σίγουρο και δυνατό να μου χαμογελάει. Κι αυτή ακριβώς είναι και η εκπαίδευση που προσπαθούμε να παρέχουμε στο παιδί και στον άνθρωπο τελικά. Να εκπαιδεύσουμε δηλαδή τα παιδιά, που έρχονται στον κόσμο, έτσι όπως είναι και η φύση του ανθρώπου, εξαρτημένα από άλλους, ώστε να φτάσουν λίγο καιρό μετά εκεί που μπορούν και τους αξίζει, ψηλά, ευτυχισμένα και σίγουρα για τον εαυτό τους.
Τι περιλαμβάνουν τα μελλοντικά σας σχέδια;
Προσωπικά, θέλω να πάρω το πτυχίο μου (ελπίζω μέσα στον επόμενο χρόνο) και μετά να ασχοληθώ πιο ενεργά με τα παιδαγωγικά, αναλαμβάνοντας μια τάξη, καθώς προς το παρόν ασχολούμαι με το διοικητικό κομμάτι. Αυτό είναι και ένα από τα όνειρά μου τα προσωπικά. Στόχος μου είναι να μπορέσω να κατανοήσω και να αντιληφθώ όσο μπορώ καλύτερα το παιδί, να έρθω σε πιο στενή επαφή με το παιδί που ήμουν κάποτε, έτσι ώστε να μπορέσω να είμαι όσο πιο πιστή και άμεση στο ρόλο μου ως παιδαγωγού. Φυσικά, αυτό θα το κατακτήσω περισσότερο σε βάθος όταν με το καλό κάνω και τα δικά μου παιδιά και πλέον τα παρατηρήσω και τα ζήσω και μέσα από έναν ακόμα ρόλο, αυτό του γονέα. Και το κυριότερό μου σχέδιο-σχέδιο ζωής (και το έχω υποσχεθεί στον εαυτό μου) είναι να μην αφήνω τίποτα και κανέναν να πτοεί και να κάμπτει το χαμόγελό και τη διάθεσή μου (μακροχρόνια- γιατί σε στιγμές το χάνω), καθώς αυτή είναι και μια από τις βασικές αρχές μου: «γίνε εσύ η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο»! Οπότε, καθώς θέλω να βλέπω έναν κόσμο χαρούμενο, θα χαμογελάω κι εγώ!
