Μάθετε στα παιδιά σας να ονειροπολούν…

daydreaming

Το πνευματικό διάλειμμα κάνει τους ανθρώπους πιο δημιουργικούς και με λιγότερο άγχος.

Τα σημερινά παιδιά είναι εξαντλημένα και όχι μόνο επειδή ένα στα τρία παιδιά δεν παίρνουν επαρκή ύπνο. Έρευνες υποστηρίζουν ότι η στέρηση του ύπνου στα παιδιά (τα οποία απαιτούν τουλάχιστον εννέα ώρες κάθε βράδυ, ανάλογα με την ηλικία), μειώνει σημαντικά την ακαδημαϊκή επίδοση, την επίδοση σε οποιουδήποτε είδος τεστ ικανοτήτων ή νοημοσύνης, καθυστερεί τη σωματική ανάπτυξη, ενθαρρύνει τη χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ, αυξάνει την κακή διάθεση και την ευερεθιστότητα, επιδεινώνει τα συμπτώματα του Συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής και αυξάνει δραματικά τις πιθανότητες τροχαίων ατυχημάτων μεταξύ των εφήβων.

Ενώ το επιχείρημα για την προστασία του ύπνου των παιδιών μας είναι επιτακτικό, υπάρχει ένα άλλο είδος ανάπαυσης που είναι υποτιμημένο αλλά εξίσου ωφέλιμο για την ακαδημαϊκή, συναισθηματική και δημιουργική ζωή των παιδιών μας: η ονειροπόληση. Η ονειροπόληση κάθε άλλο παρά αντιπαραγωγική είναι. Ίσα ίσα μπορεί να πρόκειται για μια κρυφή ανεξάντλητη πηγή δημιουργικότητας και μάθησης με το πρόσχημα της απραξίας.

Φυσικά, κάθε είδους πνευματικό διάλειμμα δεν είναι πάντα το ίδιο. Το να κάνεις για παράδειγμα ένα διάλειμμα παίζοντας ένα βιντεοπαιχνίδι ή να κάθεσαι μπροστά στην τηλεόραση μπορεί να έχει τη γλύκα του, αλλά εδώ αναφερόμαστε σε ένα διαφορετικού είδους διάλειμμα που συμβαίνει όταν ο εγκέφαλος δεν επηρεάζεται από παρεμβολές και του επιτρέπεται να απαγκιστρωθεί από τις ανεξέλεγκτες καθημερινές ανησυχίες. Όταν ο νους περιπλανιέται ελεύθερα μεταξύ τυχαίων σκέψεων και αναμνήσεων που επιπλέουν απρόσκλητες στη συνείδηση μας. Η τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια και άλλου είδους ηλεκτρονικοί περισπασμοί αποτρέπουν αυτό το είδος πνευματικής περιπλάνησης, επειδή διακόπτουν τη ροή των σκέψεων και αναμνήσεων που εδραιώνουν τη θετική, παραγωγική ονειροπόληση.

Screen Shot 2014-12-15 at 16.00.40

Για το Φρόιντ, η ονειροπόληση ήταν δείγμα ανωριμότητας και τα «όνειρα της ημέρας» τίποτα περισσότερο από εκφράσεις καταπιεσμένων. Από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα οι ονειροπόλοι όμως απέκτησαν τους πρώτους οπαδούς τους εντός της επιστημονικής κοινότητας, με κατεξοχήν εκπρόσωπο τον καθηγητή Ψυχολογίας Jerome L. Singer, ο οποίος διατύπωσε τον όρο «θετική παραγωγική ονειροπόληση», διαχωρίζοντάς την από τις εμμονικές ή ενοχικές σκέψεις και την αδυναμία συγκέντρωσης. Ηταν, επίσης, ο πρώτος επιστήμονας που επιχείρησε να αποδείξει στην πράξη ότι οι ονειροπόλοι είναι πιο δημιουργικοί, ενώ από τις δικές του έρευνες προκύπτει ότι τα παιδιά με πιο «ζωηρή» φαντασία τείνουν να είναι λιγότερο επιθετικά και πιο ικανά για ενσυναίσθηση.

Σήμερα, γνωρίζουμε ότι η φαινομενικά άσκοπη νοητική περιπλάνηση είναι απαραίτητο στάδιο της μάθησης και της δημιουργίας αναμνήσεων: οι πρόσφατα αποκτημένες γνώσεις, πληροφορίες και εμπειρίες περνούν στον «σκληρό δίσκο» του εγκεφάλου καθώς τις ανακαλούμε στη μνήμη μας σε ανύποπτο χρόνο. Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις η λύση ενός προβλήματος αναδύεται μπροστά στα μάτια μας ακριβώς τη στιγμή που νομίζουμε ότι το έχουμε βγάλει από το μυαλό μας. Το 2012, επιστημονική ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας δημοσίευσε τα αποτελέσματα της έρευνάς της που αποδεικνύουν ότι, για άγνωστα προς το παρόν αίτια, ο εγκέφαλος είναι πιο ικανός στην επίλυση προβλημάτων όταν είμαστε απασχολημένοι σε απλές, μη απαιτητικές δραστηριότητες. Οι επιδόσεις των συμμετεχόντων σε ένα ειδικά σχεδιασμένο παιχνίδι μνήμης βελτιώθηκαν κατά 40% όταν τους επιτράπηκε να κάνουν ένα σύντομο διάλειμμα, στη διάρκεια του οποίου έπρεπε να φέρουν εις πέρας μια εύκολη αποστολή.

Επεκτείνοντας τη θεωρία του Jerome Singer, ο καθηγητής Scott Barry Kaufman, διευθυντής του Ινστιτούτου Φαντασίας του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, υποστηρίζει με πλήθος επιχειρημάτων ότι η ονειροπόληση δεν είναι απλά χάσιμο χρόνου. «Αφαιρούμαστε, από επιλογή ή άθελα μας, γιατί τα οφέλη είναι απτά αν τα δούμε υπό το πρίσμα των στόχων και των επιδιώξεων που έχουν πραγματικά σημασία για μας», αναφέρει σε άρθρο που δημοσίευσε μαζί με τους συνεργάτες του στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Psychology. «Το να διαβάσεις το ίδιο κείμενο τρεις φόρες επειδή έχασες τη συγκέντρωσή σου είναι ασήμαντη απώλεια, αν αυτή ανάπαυλα σου επέτρεψε να ανακαλέσεις μια πολύτιμη ανάμνηση, να καταλήξεις σε ένα σημαντικό συμπέρασμα ή να κατανοήσεις ένα γεγονός που σε προβλημάτιζε».

Screen Shot 2014-12-15 at 16.00.09

Πώς θα πρέπει οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να ανταποκριθούν σε όλα αυτήν την έρευνα σχετικά με τα οφέλη της πνευματικής διακοπής λειτουργίας; Καταρχάς πρέπει να σταματήσουμε να επαναφέρουμε τα παιδιά μας από τις ονειροπολήσεις τους. Αντ’ αυτού, πρέπει να προστατεύσουμε το συγκεκριμένο αυτό χρόνο όσο προστατεύουμε και τον ύπνο. Βγάλτε τα παιδιά σας έξω και κλείστε την πόρτα πίσω τους. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να πάνε για μια βόλτα στη γειτονιά, χωρίς να πάρουν μαζί τους καμία ηλεκτρονική συσκευή, όπως κινητό, mp3 player, PSP,  κλπ.. Πείτε τους ότι η σιωπή και η ονειροπόληση είναι εξίσου σημαντικές για την υγεία και την εκπαίδευση τους όσο ο ύπνος και η μελέτη. Παρακολουθήστε και σημειώστε πόσο χρόνο ξοδεύει το παιδί σας παίζοντας video games, απαντώντας σε μηνύματα στο κινητό, βλέποντας τηλεόραση, ή σερφάροντας στο διαδίκτυο και πείτε τους να αφιερώσουν ένα κομμάτι αυτού του χρόνου σε θετική, παραγωγική ονειροπόληση.

Γίνετε και εσείς το παράδειγμα και ανακαλύψτε ξανά την αγάπη σας για ονειροπόληση: μην προσπαθήσετε να ξεφύγετε, αφήστε τον εαυτό σας να απορροφηθεί και ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο. Διδάξτε στα παιδιά σας πώς να εκτιμούν τη σιωπή και να συμφιλιωθούν με την ιδέα του να αφήνεις τις σκέψεις ελεύθερες…

Screen Shot 2014-12-15 at 15.57.47

Πηγές: The Atlantic / Η Καθημερινή