O ρόλος του παππού και της γιαγιάς στην καθημερινότητα των παιδιών

Screen Shot 2014-10-09 at 17.33.38Φωτογραφία © Flickr / Δέσποινα Κυργιαννάκη

Η ελληνική οικογένεια έχει αλλάξει μορφή τις τελευταίες δεκαετίες κι από εκτεταμένη (συγκατοίκηση με παππούδες) έγινε κυρίως πυρηνική (γονείς – παιδιά).

γράφει η Ειρήνη Κιλέτση, Ψυχολόγος / Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt

Ωστόσο είναι πολύ συχνό το φαινόμενο οι παππούδες να ζουν πολύ κοντά και να βοηθούν στο μεγάλωμα των παιδιών, είτε γιατί εργάζεται η μητέρα είτε γιατί συντρέχουν διάφοροι άλλοι λόγοι (οικονομικές δυσκολίες, διαζύγιο κλπ). Ποια είναι όμως τα υπέρ και τα κατά της σχέσης;

Η στενή και συχνή επαφή των παιδιών με τους παππούδες και τις γιαγιάδες έχει αποδειχθεί πολύ σημαντική και χρήσιμη και για τις δυο πλευρές. Έρευνες έχουν δείξει πως τα παιδιά που σχετίζονται με τους παππούδες τους αποκτούν σαφέστερη οικογενειακή ταυτότητα, χαίρονται και απολαμβάνουν τη γλύκα και την εμπειρία ζωής των παππούδων (Ποιός άραγε ξέρει να λέει καλύτερες ιστορίες;). Οι παππούδες από την άλλη νοιώθουν ενεργοί και χρήσιμοι στη δύση της ζωής τους, χαίρονται το μεγάλωμα των εγγονιών τους, κάτι που τις περισσότερες φορές έχουν στερηθεί στα ίδια τους τα παιδιά κ.ά.

Τι γίνεται ωστόσο με τους γονείς; Εκεί λοιπόν που οι γονείς ως ζευγάρι, έχουν απομακρυνθεί και αυτονομηθεί από τους δικούς τους γονείς κι έχουν βρει τις δικές τους ισορροπίες ως ενήλικες, έρχεται ένα μωρό και είναι ξαφνικά σαν να είναι αυτό το εισιτήριο στα χέρια των παππούδων να εισέρχονται στο χώρο τους και να αποκτούν πάλι πιο ενεργό ρόλο στη ζωή των παιδιών και φυσικά των εγγονιών τους. Αυτή η αλλαγή που γίνεται για το καλό όλων πολλές φορές ενέχει κινδύνους και παγίδες τόσο για τους μεν όσο και για τους δε.

Original

Μια από τις πιο κλασσικές παγίδες είναι να νιώσουν οι νέοι γονείς ξανά σαν παιδιά, που δε γνωρίζουν καλά τι και πώς πρέπει να κάνουν σε σχέση με το ίδιο τους το παιδί γιατί οι παππούδες σαν πιο έμπειροι γνωρίζουν καλύτερα. Αυτό μπορεί να οφείλεται και στην ανασφάλεια των νέων γονιών αλλά και στην καλοπροαίρετη παρεμβατικότητα των παππούδων. Μπορεί αρχικά αυτό να ανακουφίσει μια άπειρη μητέρα στην πορεία, ωστόσο η ίδια κατάσταση θα την εμποδίσει να μάθει η ίδια από τα δικά της λάθη αποκτώντας έτσι εμπειρία και εμπιστοσύνη στον εαυτό της, να σχετιστεί καλύτερα με το παιδί της και να πάψει να φοβάται μην τυχόν κάνει κάτι που δεν πρέπει… Οι καλύτερες συμβουλές έρχονται από την καλή και πολύπλευρη ενημέρωση γύρω από τα θέματα που αφορούν στο παιδί. Πολλές από τις τακτικές των γονιών μας έχουν υποστεί κριτική και θεωρούνται όχι μόνο ξεπερασμένες αλλά ίσως και βλαπτικές, ενώ κάποιες άλλες κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος. Χρειάζεται λοιπόν πιο ενεργή δράση από μέρους μας προκειμένου να πάρουμε τις καλύτερες αποφάσεις οι ίδιοι για το παιδί μας.

Οι γονείς επίσης, όταν αρχίζουν τα παιδιά να μεγαλώνουν, ξαναμπαίνουν πιο δυναμικά στον επαγγελματικό στίβο. Τότε αρχίζουν και κουράζονται κάποιες φορές τόσο πολύ που με μεγάλη ανακούφιση αφήνουν χώρο στους παππούδες να αναλάβουν ένα μεγάλο κομμάτι της φροντίδας των παιδιών, π.χ. στο διάβασμά τους ή στις εξωσχολικές δραστηριότητές τους ή θεωρούν δεδομένο πως θα κρατήσουν τα παιδιά το Σαββατοκύριακο για να χαλαρώσουν λιγάκι οι ίδιοι και να μπορέσουν να πάνε καμιά βόλτα. Αυτό δεν έχει τίποτα το μεμπτό, φτάνει να μην αποτελεί τον κανόνα. Οι παππούδες δεν αντικαθιστούν τους γονείς, όσο καλή σχέση και να έχουν με τα παιδιά και τα παιδιά όσο κι αν αγαπούν τον παππού και τη γιαγιά χρειάζονται τους γονείς τους.

Και οι παγίδες συνεχίζονται…

grandchildren-running-to-greet-grandparents-17163361

Υπάρχουν φορές που οι παππούδες δένονται τόσο πολύ με τα εγγόνια τους, που παραμελούν την κοινωνικότητά τους ή τα υπόλοιπα ενδιαφέροντά τους και μπορεί να νοιώσουν και εγκατάλειψη όταν π.χ. το εγγονάκι αρχίσει το σχολείο. Μπορούν επίσης πολύ εύκολα να συμμαχούν με τα εγγόνια τους σε διάφορα θέματα εις βάρος των δεύτερων. π.χ. στο αν επιτρέπεται να τρώνε γλυκά και πόσα. Εκφράσεις του τύπου: Έ, παιδιά είναι δεν πειράζει να φάνε και κανά γλυκάκι παραπάνω τις ακούμε συχνά ακόμη κι αν υπάρχει πραγματικά σοβαρός λόγος να μη φάνε το γλυκό. Οι γονείς τότε φτάνουν στο σημείο να φαίνονται οι κακοί της υπόθεσης που συγκρούονται και με τους παππούδες και με τα παιδιά.

Από την άλλη οι παππούδες όσο πιο μέσα στην οικογένεια είναι και στη λειτουργία της, εκ των πραγμάτων αποκτούν άποψη για πολλά πράγματα και αναπόφευκτα δημιουργούνται προσδοκίες και απαιτήσεις από την πλευρά τους, ενώ αντίστοιχα στους γονείς δημιουργείται η αίσθηση του χρέους και της οφειλής απέναντί τους. Αυτή είναι η τέλεια συνταγή για να αρχίσουν οι ισορροπίες να διαταράσσονται και οι σχέσεις να δυσκολεύουν. Πολλές φορές το ζευγάρι νοιώθει εγκλωβισμένο πιστεύοντας πως δεν μπορεί να αντιδράσει με αποτέλεσμα συγκρούσεις και διαφωνίες μες το ίδιο το ζευγάρι, αλλά και ανάμεσα στους ίδιους και τους γονείς τους.

papa and chaucer 1

Η αλήθεια είναι πως σε κάθε οικογένεια ο καθένας έχει το ρόλο και τη θέση του, ένα ρόλο και μία θέση που κατά το μεγαλύτερο μέρος μπορούμε να επιλέξουμε να τη διαμορφώσουμε εμείς συνειδητά. Με αυτήν την έννοια είναι ευθύνη του ζευγαριού να βρει από κοινού και να ορίσει – ξεκαθαρίσει ποια είναι τα όρια μέσα στα οποία επιτρέπει τους παππούδες και τις γιαγιάδες να επεμβαίνουν, να αποφασίζουν και να κινούνται γενικότερα και ποια είναι τα όρια που δεν διαπραγματεύεται, για π.χ. μπορεί να είναι εντάξει να αποφασίσουν τα παιδιά με τους παππούδες που θα πάνε βόλτα, αλλά να μην είναι εντάξει αν το παιδί δε διαβάσει πρώτα τα μαθήματά του.

Αυτό βοηθά και τους παππούδες να πουν με τη σειρά τους τι μπορούν και θέλουν να προσφέρουν και τι τους δυσκολεύει και έτσι στην ουσία αρχίζει ένας ανοιχτός διάλογος, ξεκινά μια διαδικασία συνεργασίας που όσο πιο ξεκάθαρη είναι από την αρχή τόσο το καλύτερο. Αυτό πολλές φορές μπορεί να ενέχει ένταση και συγκρούσεις φτάνει να έχουμε στο μυαλό μας πως δεν γίνεται να βρούμε τη νέα ισορροπία αν δεν χάσουμε την παλιά, αν δε βιώσουμε τις αναταράξεις! Είναι μια ευκαιρία για τους νέους γονείς να ενηλικιωθούν συναισθηματικά στη σχέση με τους γονείς τους, αν δεν το έχουν κάνει ήδη και για τους παλιότερους γονείς-παππούδες να συνειδητοποιήσουν πως τα παιδιά τους έχουν πάρει πια το δικό τους δρόμο, έχουν τα δικά τους παιδιά και είναι δική τους η ευθύνη και ο έλεγχος της νέας οικογένειας.

Το να εμπλέκεται τελικά κάποιος στη διαδικασία μεγαλώματος ενός παιδιού με οποιονδήποτε τρόπο, τον εμπλέκει στη διαδικασία «μεγαλώματος» του ίδιου του του εαυτού ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα. Ας φανούμε λοιπόν «μεγάλοι» για χάρη των παιδιών μας.