Ζήλεια καλωσήρθες…

Ο ερχομός ενός νέου μωρού στην οικογένεια πυροδοτεί πολύ συχνά συναισθήματα ζήλειας! Η ζήλεια είναι ένα συναίσθημα πολύ έντονο και φυσιολογικό που το συναντάμε από την αρχή της ιστορίας μας, π.χ. Η ιστορία του Κάιν και Άβελ.

γράφει η Ειρήνη Κιλέτση

Δε θα το ονομάσω αρνητικό συναίσθημα αν και το βιώνουμε αρνητικά γιατί έχει να κάνει με μια συναισθηματική στέρηση…ζηλεύουμε όταν νιώθουμε πως θέλουμε κάτι πάρα πολύ που το έχει κάποιος άλλος. Αυτός ο άλλος μπορεί να είναι ο αδελφός ή η αδελφή. Επίσης το βιώνουμε αρνητικά γιατί είναι έντονο και επώδυνο και συνυπάρχει με άλλα συναισθήματα όπως θυμός, στενοχώρια, μίσος, ανταγωνισμός, επιθυμία δύναμης και επιβολής.

Γίνεται εμφανής στο τέλος του πρώτου χρόνου της ζωής του παιδιού και συνεχίζεται σε όλη την αναπτυξιακή πορεία του. Έχει να κάνει με την ικανοποίηση ή όχι των αναγκών του τόσο σε φυσικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο και συχνά το παιδί βιώνει ότι το μικρό αδελφάκι έρχεται και απειλεί αυτήν την ικανοποίηση των αναγκών ως ανταγωνιστής στην αγάπη και προσοχή των γονιών. Είναι χαρακτηριστική της παιδικής συμπεριφοράς και εκδηλώνεται ανεξάρτητα από το αν η οικογένεια είναι ολιγομελής ή πολυμελής.

Έτσι ένα παιδί ζηλεύει γιατί:

– νιώθει αγωνία και ανασφάλεια λόγω του μοιράσματος της γονεϊκής αγάπης και προσπαθεί να την επανακτήσει

– χάνει την αποκλειστικότητα (θέλουμε να νιώθουμε μοναδικοί και να απολαμβάνουμε σε αποκλειστικότητα όλα τα προνόμια)

– έχει δυσκολία στο μοίρασμα

– η στάση των γονιών με κάποιο τρόπο μπορεί να «ευνοεί» τη ζήλεια π.χ. ασυνείδητα ένας γονιός μπορεί να προτιμά και να τα πηγαίνει καλύτερα με ένα παιδί ή να είναι περισσότερο αυστηρός και απαιτητικός με το άλλο…

– ο γονιός συγκρίνει τα παιδιά, π.χ. «τι καλό και ήσυχο που είναι το μικρό! Με το πρώτο υπέφερα, πολύ γκρήνια βρε παιδί μου!»

– βέβαια δε περνάει εύκολα από το μυαλό μας πως στο πρώτο παιδί είμαστε άπειροι ενώ τώρα η εμπειρία μας κάνει πιο ασφαλείς και ήρεμους, το προβάλουμε όλο στα παιδιά μας!

Βοηθάμε στην αντιμετώπιση και διαχείριση της ζήλειας με την καλή προετοιμασία, όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο, με το να αποφεύγουμε συγκρίσεις και κυρίως με το να έχουμε ανοιχτά τα αυτιά μας και την καρδιά μας σε ό,τι αισθάνεται το παιδί μας! Να αποδεχθούμε τη δυσκολία και το σοκ που μπορεί να βιώνει! Είναι λίγο σα να βλέπεις ξαφνικά τη γυναίκα σου να αγκαλιάζει και να φροντίζει έναν άλλο άντρα τον οποίο πρέπει να δεχθείς στο σπίτι σου για πάντα και να τον αγαπάς και από πάνω!  Όταν δεν επιτρέπουμε αυτά τα πολύ φυσιολογικά συναισθήματα να εκδηλωθούν είναι σα να περνάμε το μηνύμα «δεν είσαι φυσιολογικός που τα αισθάνεσαι, δεν είσαι καλό παιδί, γιατί τα καλά παιδιά τα αγαπάν τα αδέλφια τους» και έτσι το παιδί αποκαρδιώνεται και φοβάται πως θα πάψουν να το αγαπούν οι γονείς του γιατί αισθάνεται όπως αισθάνεται! Επιπλέον σταματά να εκφράζει τη ζήλια του και την απωθεί. Ό,τι όμως απωθείται και δεν εκφράζεται, δεν εξαφανίζεται, μένει εκεί και δημιουργεί εντάσεις στο ίδιο το παιδί που κάποια στιγμή ξεσπά έντονα.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μπορεί να εκδηλώνεται η καλυμμένη ζήλια:

– επιθετικότητα, σωματική και λεκτική στο μωρό, στους γονείς ή και αλλού

– παλινδρομικές μορφές συμπεριφοράς, ενούρηση, πιπίλισμα δακτύλου, μωρουδίστικη ομιλία και συμπεριφορά

– εκδηλώσεις θαυμασμού και αγάπης για το μωρό ή πλήρης αδιαφορία

– αναίτιο κλάμα, παράπονο, ξεσπάσματα θυμού

– άρνηση σχολείου, ομιλίας,

– απομόνωση, κλείσιμο στον εαυτό

– πείσμα, απαίτηση (θα με αγαπάς ακόμα και αν είμαι κακό;)

– τραβώντας την προσοχή με τρόπους όπως συνεχείς απορίες και ανάγκες που δεν τελειώνουν με τίποτα, ακόμη και ασθένεια ή πλήρη υπακοή και συμμόρφωση

Η θέση του γονιού δεν είναι καθόλου εύκολη, η θέση δε του πατέρα δεν πρέπει να υποτιμάται σε σχέση με της μητέρας, είναι εξίσου στρατηγική. Ο πατέρας που δεν είναι τόσο άμεσα εμπλεκόμενος με το μωρό, μπορεί πιο εύκολα να διευκολύνει το παιδί που ζηλεύει να εκφραστεί, να το αγκαλιάσει και να το αποδεχθεί, να το κάνει να νιώσει φυσιολογικό βλέποντας πέρα από την «κακή» συμπεριφορά του. Ακόμη ακόμη να του πει: «πόσο σε καταλαβαίνω, έχω ζηλέψει και γω τον /την αδελφή μου, το φίλο μου και ξέρω πόσο δύσκολο είναι. Σ’ αγαπώ όπως και να ‘χει…» τότε πραγματικά μπορεί να δει ένα εντελώς διαφορετικό παιδί, γιατί έχει γίνει ένας εντελώς διαφορετικός μπαμπάς που τολμά και μοιράζεται τη δική του «σκοτεινή» πλευρά, έχει γίνει ο ήρωας του παιδιού του…