Στην προεφηβική ηλικία συνήθως, δηλαδή την περίοδο της διαμόρφωσης του σώματος, υπάρχει η πιθανότητα να εμφανιστεί ιδιοπαθής σκολίωση. Καθώς οι επιπτώσεις της μπορεί να είναι σημαντικές, επιβάλλεται η έγκαιρη αντιμετώπιση από ορθοπαιδικό.
Από τoν Δημήτρη Δημητριάδη, Διευθυντής Ορθοπαιδικού Τμήματος Παίδων ΜΗΤΕΡΑ
Ιδιοπαθής σκολίωση αποκαλείται η πλάγια κύρτωση της σπονδυλικής στήλης στο μετωπιαίο (πρόσθιο – οπίσθιο) επίπεδο σε άτομα που είναι απολύτως υγιή, σε αντίθεση με άλλες παθολογικές σκολιώσεις (νευρομυϊκές, σύνδρομα κ.λπ.). Η αιτιοπαθογένεια της ιδιοπαθούς σκολίωσης δεν είναι γνωστή. Πιστεύεται ότι είναι πολυπαραγοντικής αιτιολογίας. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι γενετικοί (πιο συχνή ανάμεσα σε μονοωογενή δίδυμα), ορμονικοί (αυξητική ορμόνη, μελατονίνη), εμβιομηχανικοί κ.λπ. Ανάλογα με την ηλικία έναρξης της προσβολής η ιδιοπαθής σκολίωση διακρίνεται σε νηπιακή (μέχρι 4 – 5 ετών), σε παιδική (5 – 10 ετών) και σε εφηβική ή προ εφηβική (κορίτσια 10 – 12, αγόρια 12 – 14 ετών).
Η συχνότητα της εμφάνισής της συναρτάται με την ηλικία,τον βαθμό της παραμόρφωσης και το φύλο. Συχνότερη είναι η προεφηβική. Ήπιες παραμορφώσεις έχουν συχνότητα 2%- 3% στον γενικό πληθυσμό και είναι ίσης κατανομής μεταξύ των δύο φύλων (1:1). Σε μεγαλύτερες παραμορφώσεις -που χρειάζονται θεραπεία- η συχνότητα μειώνεται στο 1,5% -3‰ και κατανέμεται άνισα μεταξύ κοριτσιών και αγοριών σε αναλογία 8:1 αντίστοιχα.
Πώς ανιχνεύεται;
Οι γονείς και όσοι εμπλέκονται στη σωματική διάπλαση του παιδιού πρέπει να παρατηρούν το κορμί του σε όρθια στάση από την πλάτη και από μπροστά. Στη σκολίωση παρατηρείται ασυμμετρία στις δύο άκρες της πλάτης, κλίση του κορμού προς τη μία πλευρά και διαφορά ύψους μεταξύ των δύο ώμων και των ωμοπλατών, ενώ μπροστά παρουσιάζεται διαφορά ύψους στους μαστούς και μεταξύ των κλειδών. Πλέον καθοριστική όμως είναι η προπέτεια στη μία πλευρά της ραχιαίας επιφάνειας του θώρακα σε θέση επίκυψης.
Η ορθοπαιδική αξιολόγηση της ιδιοπαθούς σκολίωσης γίνεται κλινικά με εκτίμηση της παραμόρφωσης του κορμού και αποκλεισμό άλλων παθολογικών καταστάσεων που προκαλούν σκολίωση (σύνδρομα, συγγενείς ανωμαλίες, νευρομυϊκές παθήσεις κ.λπ.). Ακτινολογικά η σκολίωση ταυτοποιείται με την εντόπιση και τον αριθμό των κυρτωμάτων και μετριέται με γωνιόμετρο ο βαθμός κύρτωσης. Κυρτώματα μέχρι 25ο θεωρούνται ήπια και απλώς παρακολουθούνται, ενώ μεγαλύτερα χρειάζονται θεραπεία. Οι επιπτώσεις από την καθυστερημένη αντιμετώπιση της σκολίωσης βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με τον βαθμό της παραμόρφωσης και την ταχύτητα επιδείνωσης.
Συνηθέστερες είναι:
1. Επιδείνωση της παραμόρφωσης. Παρουσιάζεται με αυξημένη ταχύτητα στην εφηβεία. Ωστόσο, κυρτώματα που δεν υπερέβησαν τις 40° στο τέλος της ανάπτυξης παραμένουν σταθερά στο μέλλον. Μεγαλύτερες όμως παραμορφώσεις επιδεινώνονται στην ενηλικίωση.
2. Καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια στις βαριές θωρακικές σκολιώσεις (άνω των 90°).
3. Πόνος δεν συνοδεύει την ιδιοπαθή σκολίωση στην εφηβεία. Ωστόσο, μπορεί να εμφανιστεί οσφυαλγία στις οσφυϊκές εντοπίσεις στους μεσηλίκους.
4. Ψυχολογικές εκδηλώσεις μπορεί να παρουσιαστούν με αίσθημα ντροπής, άγχους και εσωστρέφεια για την εμφάνιση του σώματός τους.
Περιγράφονται περιπτώσεις ψυχογενούς ανορεξίας, ενώ έχουν επισημανθεί νευρωτικές τάσεις στους γονείς πασχόντων.
Η αντιμετώπιση
Η πρόληψη αυτών των επιπλοκών γίνεται με την έγκαιρη ανάσχεση και διόρθωση της παραμόρφωσης με συντηρητικά ή χειρουργικά μέσα. Κυρτώματα 25° – 40° αντιμετωπίζονται με κορμικό κηδεμόνα μέχρι το τέλος της εφηβείας (κορίτσια 16 – 17, αγόρια 17 – 18 ετών). Προϋπόθεση για επιτυχημένη έκβαση στη συντηρητική αγωγή είναι η συνεργασία του ασθενούς στην εφαρμογή του ορθοπαιδικού κηδεμόνα, του οποίου ο ρόλος περιορίζεται στην αναστολή της περαιτέρω επιδείνωσης.
Παραμορφώσεις που υπερβαίνουν αυτά τα όρια αντιμετωπίζονται χειρουργικά με σπονδυλοδεσία, με την οποία επιτυγχάνεται μόνιμη και πολύ ικανοποιητική διόρθωση. Η μετεγχειρητική ανάρρωση είναι ταχεία και συνήθως την τέταρτη – πέμπτη ημέρα αρχίζει η κινητοποίηση του ατόμου, που επανέρχεται στις σχολικές δραστηριότητες περίπου την Τρίτη μετεγχειρητική εβδομάδα.
